Dogodilo se na današnji dan...

27. APRIL

1521. - Urođenici filipinskog ostrva Maktan ubili su portugalskog moreplovca Ferdinanda Magelana (Magellan) koji je predvodio ekspediciju na prvom putovanju oko sveta.
1737. - Rođen je engleski istoričar Edvard Gibon (Edward Gibbon), autor dela "Opadanje i propast Rimskog carstva".
1791. - Rođen je američki pronalazač Semjuel Finli Breze Morze (Samuel Finley Brese Morse), izumitelj telegrafa i Morzeove azbuke.
1822. - Rođen je američki general i državnik Julisiz Simpson Grant (Ulysses), predsednik SAD od 1869. do 1877. U Američkom građanskom ratu (1861-65) predvodio je armiju Severa i prisilio na kapitulaciju komandanta snaga Konfederacije Roberta Lija (Lee).
1830. - Južnoamerički vojskovođa i prvi predsednik Kolumbije Simon Bolivar, optužen za diktatorske ambicije, podneo je ostavku.
1830. - Beograd je dobio prvo ulično osvetljenje - fenjere sa svećama.
1909. - Grupa pod nazivom "Mladi Turci" oborila je sa vlasti turskog sultana Abdula Hamida.
1915. - Umro je ruski kompozitor i pijanista Aleksandar Nikolajevič Skrjabin, preteča ekspresionizma u muzici ("Božanstvena poema", "Prometej", "Poema ekstaze").
1932. - Rođen je bivši južnoafrički ministar inostranih poslova Pik Bota (Botha), koji je 17 godina, koliko je bio na tom položaju, nastojao da ubedi svet da je aparthejd pravo rešenje za rasne razdore.
1937. - Umro je italijanski revolucionar Antonio Gramši (Gramsci), osnivač Komunističke partije Italije 1921. godine.
1941. - U Atinu, u Drugom svetskom ratu, ušli su nemački tenkovi.
1945. - Uhapšen je italijanski diktator Benito Musolini (Mussolini). Streljan je narednog dana u mestu Donga, na obali jezera Komo.
1950. - Velika Britanija je priznala Izrael.
1956. - Roki Marćano (Rocky Marciano) povukao se iz boksa kao jedini nepobeđeni svetski šampion u teškoj kategoriji.
1960. - Proglašena je nezavisnost afričke države Togo, bivše francuske kolonije.
1961. - Sijera Leone je stekla nezavisnost od Velike Britanije.
1972. - U Bukureštu je umro Kvame Nkrumah (Kwame), prvi premijer i predsedik Gane i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.
1978. - Avganistanske vojne snage preuzele su vlast u zemlji i uspostavile vladu zasnovanu na islamskim principima. Predsednik Mohamed Daud (Mohammed Daoud) je ubijen, a novi predsednik Nur Mohamed Taraki proklamovao je Demokratsku Republiku Avganistan.
1992. - Nakon raspada SFRJ proglašena je Savezna Republika Jugoslavija (SRJ), zajednička država Srbije i Crne Gore, koja je trajala nepunih 11 godina. SRJ je proglašena na osnovu Ustava ("Žabljački ustav") donetog istog dana. Prethodno su poslanici u Saveznom veću Skupštine SFRJ usvojili Deklaraciju o stvaranju SRJ.
1992. - Zambijski vojni avion u kojem su bili fudbalski reprezentativci te afričke zemlje, srušio se u Atlantski okean blizu Gabona. Poginulo je svih 30 putnika.
1992. - Rusija i još 12 bivših sovjetskih republika su postale članice Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke.
1993. - Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle tri decenije građanskog rata i referenduma na kojem su građani glasali za nezavisnost.
1993. - Predstavnici Kine i Tajvana počeli su u Singapuru razgovore, prve od završetka kineskog građanskog rata 1949. godine.
1997. - U Hongkongu je zvanično otvoren najduži viseći drumsko-železnički most u svetu, koji je povezao grad s novim aerodromom.
1999. - U vazduhoplovnim napadima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođen je centar Surdulice. Poginulo je 17 ljudi, ranjeno je 11, a oko 300 civilnih objekata je srušeno ili oštećeno.
2001. - Rusija je potpisala ugovor sa Severnom Korejom o poboljšanju kvaliteta oružja koje je ta zemlja dobila tokom sovjetske ere.
2003. - Na predsedničkim izborima u Paragvaju pobedio je Nikanor Duarte Frutos čime je nastavljen kontinuitet 55 godišnje vladavine njegove partije Kolorado koja je u svetu najduže na vlasti.
2005. - Najveći avion na svetu, evropski "Erbas A380", obavio je svoj prvi let. Avion je dugačak kao osam londonskih autobusa, ima prostor u krilima dovoljan za parkiranje 70 automobila, a na dva nivoa može da primi 800 putnika. Avion je svojim kapacitetima preuzeo primat "Boinga 747" kao najvećeg aviona koji je ikada leteo.

3. MAJ

1469. - Rođen je italijanski državnik i istoričar Nikolo Makijaveli (Niccolo Macciavelli), autor dela "Vladalac" u kojem je izneo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj iz čega je kasnije izveden pojam "makijavelizam".
1494. - Španski moreplovac Kristofor Kolumbo (Cristoforo Colombo)otkrio je ostrvo, kasnije nazvano Jamajka.
1500. - Portugalski moreplovac Pedro Alvareš Kabral (Alvares Cabral) je na putu ka Indiji otkrio Brazil i proglasio ga posedom Portugalije.
1748. - Rođen je francuski političar Emanuel Žozef Siej(Emmanuel Joseph Sieyes), poznat kao Abe Sije, jedan od vođa Francuske revolucije. U brošuri "Šta je treći stalež?" izložio je političke zahteve buržoazije.
1791. - Poljski kralj Stanjislav II August Ponjatovski (Stanislaw August Poniatonjski) potpisao je liberalni ustav kojim je uspostavljena parlamentarna monarhija. To je bio drugi pisani Ustav u svetu, posle američkog.
1814. - Francuski kralj Luj XVIII (Louis) vratio se, pod zaštitomsaveznika, u Pariz posle poraza cara Napoleona I u bici kod Vaterloa.
1841. - Novi Zeland je proglašen britanskom kolonijom.
1895. - Teritorije u posedu Britanske južnoafričke kompanije,južno od reke Zambezi dobile su naziv Rodezija.
1898. - U Kijevu je rođena izraelska državnica Golda Mabovič Mejrson (Mabovitch Meyrsohn), poznata kao Golda Meir, prva žena premijer Izraela od 1969. do 1974.
1898. - Umro je srpski književni i pozorišni kritičar iistoričar književnosti Svetislav Vulović, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najuticajnijih srpskih književnih kritičara u 19. veku.
1902. - Rođen je francuski fizičar Alfred Kastler, članFrancuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966. Njegov naučni rad doprineo je razvoju lasera.
1922. - U Parizu je osnovana Međunarodna železnička unija, međučijim osnivačima su bile i Jugoslovenske železnice.
1936. - U Jagodini su u organizaciji Narodnog fronta slobode održane najmasovnije antifašističke demonstracije u Pomoravlju između dva svetska rata.
1939. - Smenjen je sovjetski ministar inostranih poslova Maksim Litvinov, a novi ministar je postao Vjačeslav Molotov, koji je krajem avgusta potpisao pakt o nenapadanju sa nacističkom Nemačkom.
1945. - Britanci su u Drugom svetskom ratu zauzeli Rangun, glavnigrad tadašnje Burme (danas Mjanmar), oslobodivši ga japanske okupacije.
1946. - U Tokiju je počeo da zaseda Međunarodni vojni sud za Daleki istok, koji je sudio japanskim ratnim zločincima iz Drugog svetskog rata. U procesu, koji je trajao do novembra 1948, od 28 okrivljenih sedam je osuđeno na smrt, 16 na doživotnu robiju, a ostali na vremenske kazne.
1968. - Žestokim sukobima sa policijom u Parizu su počelestudentske demonstracije i štrajkovi zbog oklevanja vlasti da sprovede reforme univerziteta. Studentski protesti ubrzo su zahvatili i druge evropske zemlje, a protest je prerastao u revolt protiv građanskog društva.
1968. - Valter Ulbriht (Walter Ulbricht) se povukao sa mestageneralnog sekretara komunističke partije istočne Nemačke. Zamenio ga je Erih Honeker (Erich Honecker).
1991. - U rodno selo Lelić kod Valjeva prenete su iz SAD moštiepiskopa Srpske pravoslavne crkve Nikolaja Velimirovića.
1992. - Muslimanske snage napale su u Sarajevu kolonu vozila JNA koja se povlačila prema kasarni u Lukavici. Ubijeno je i ranjeno više oficira, vojnika i civila.
1996. - Delegati 55 zemalja saglasili su se na konferenciji UN uŽenevi o novim pravilima korišćenja nagaznih mina, ali nisu prihvatili njihovu potpunu zabranu.
1999. - Tokom vazdušnih udara NATO na SR Jugoslaviju pogođen jeputnički autobus kod mesta Peć na Kosovu. Poginulo je 20 ljudi, a 43 je ranjeno. U Novom Sadu je pogođena zgrada TV Novi Sad. U sedištu NATO u Briselu je saopšteno da je za 42 dana vazdušnih napada na SRJ izvedeno 14.000 letova.
2003. - Američki Kongres je, većinom glasova, izglasao budžet odskoro 80 milijardi dolara koji je namenjen ratu u Iraku, a jedan njegov deo saveznicima i borbi protiv terorizma.
2006. - Saučesnik u napadu na Svetski trgovinski centar u Njujorku11. septembra 2001. Zakarija Musaui (Zacarias Moussaoui) osuđen je odlukom savezne porote na doživotnu robiju. To je prva i jedina presuda koju je izrekao američki sud za napade na SAD 11. septembra u kojima je poginulo skoro 3.000 ljudi.
2006. - Evropska unija je odlučila da odloži pregovore opridruživanju sa Srbijom i Crnom Gorom zato što vlasti u Beogradu nisu dostigle traženi stepen pune saradnje sa Haškim tribunalom, jer nisu uhapsile i u Hag prebacile generala Ratka Mladića.

27. jun

1550. - Rođen je Šarl IX, francuski kralj koji je vladao (1560-1574) pod jakim uticajem svoje majke Katarine Mediči. Za vreme njegove vladavine, počeli su između hugenota i katolika versko-građanski ratovi, koji su trajali 1562-1598. Po nagovoru majke i katoličkog vođe vojvode od Giza, odobrio je pokolj hugentota u tzv. Vartolomejskoj noći (1572), što je još jače rasplamsalo verske sukobe.

1693. - U Londonu je objavljen prvi časopis za žene - "The Ladies' Mercury".

1806. - Englezi su okupirali Buenos Ajres.

1877. - Ruske snage su prešle Dunav u ratu protiv Otomanskog carstva, u kojem su se na strani Rusije borile Srbija i Crna Gora. Rat je okončan pobedom Rusije, ali su potom Srbija i Crna Gora, na račun favorizovane Bugarske, oštećene Sanstefanskim mirom 1878, koji je donekle izmenjen iste godine na Berlinskom kongresu. Srpski nacionalni interesi ipak su ponovo povređeni - područje Starog Vlaha ili Raška oblast (prema turskoj administrativnoj podeli, Novopazarski sandžak) dato je na upravu Otomanskom carstvu, a Austrougarskoj pravo da okupira Bosnu i Hercegovinu, čime je sprečeno ujedinjenje srpskih zemalja i izlazak Srbije na more.

1882. - Mesto Topola u Šumadiji, koje je u podnožju Oplenca osnovao vođa Prvog srpskog ustanka Karađorđe, proglašeno je varošicom. Karađorđe je 1781. tu podigao kuću s više pomoćnih zgrada, koju je na početku ustanka uništio beogradski dahija Kučuk Alija. Na istom mestu, Karađorđe je 1805. podigao novu kuću s pomoćnim zgradama i sve ogradio palisadom. Tako je Topola postala utvrđeno naselje, uz koje su počele da niču i druge kuće.

1908. - Okončana je "bombaška afera" uperena protiv crnogorskog kneza Nikole I Petrovića. Naziv je dobila po tome što je grupa studenata nabavila bombe u nameri da se, kako se tvrdilo, obračuna s knezom. Zavera je otkrivena i pred sud su izvedena 52 protivnika autokratske kneževe vlasti. Četvorica su osuđena na smrt, a ostali na tri do 20 godina zatvora.

1940. - Sovjetski Savez je ponovo uveo Gregorijanski kalendar.

1950. - U Jugoslaviji je donet "Osnovni zakon o upravljanju državnim privrednim preduzećima i višim privrednim udruženjima od strane radnih kolektiva", kojim je uvedeno radničko samoupravljanje. Taj sistem je u početku imao dobre rezultate, ali je kasnije ispoljio mnoštvo slabosti - pre svega zbog ignorisanja tržišnih mehanizama i uspostavljanja komplikovane procedure sporazumevanja i dogovaranja privrednih subjekata - i doživeo je kraj krvavim raspadom druge Jugoslavije.

1955. - U Ilinoisu je donet prvi zakonski akt koji je regulisao obavezu vozača da prilikom vožnje budu vezani pojasom.

1977. - Džibuti je dobio nezavisnost od Francuske.

1986. - Na sprovedenom referendumu, Irci su podržali zabranu razvoda braka.

1990. - Književnik Salman Ruždi, kojeg je Iran osudio na smrt, priložio je 8600$ žrtvama zemljotresa u ovoj zemlji.

13. OKTOBAR

54. - Umro je rimski car i istoričar Klaudije I. Prema predanju, uzrok njegove smrti bile su otrovne pečurke koje mu je dala njegova žena Agripina da bi obezbedila presto za svog sina iz prethodnog braka, Nerona. Tokom Klaudijeve vladavine, od 41. godine, područje južne Engleske organizovano je kao rimska provincija. Napisao je istoriju Rima i autobiografiju.
1792. - Predsednik SAD Džordž Vašington položio je kamen-temeljac Bele kuće, predsedničke rezidencije u Vašingtonu.
1815. - Streljan je francuski maršal Žoakim Mira, najčuveniji među Napoleonovim komandantima armije, kralj Napulja od 1808. do 1815. Zarobljen je pri pokušaju da ponovo osvoji Napulj, a potom pogubljen.
1860. - Prva fotografija iz vazduha napravljena je iz balona iznad Bostona u SAD.
1884. - Londonska četvrt Grinič ustanovljena je kao univerzalni (nulti) meridijan od kojeg se računaju geografske dužine i vremenske zone na Zemlji.
1905. - Umro je engleski glumac Henri Irving, jedan od najvećih tragičara 19. veka, prvi glumac kojem je 1895. dodeljena plemićka titula.
1921. - Rodjen je Iv Montan (Yves Montand), popularni francuski šansonjer i glumac.
1923. - Turski parlament proglasio je Ankaru, bivšu Angoru, prestonicom Turske.
1925. - Rođena je Margaret Hilda Roberts, poznata kao Margaret Tačer (Thatcher). Godine 1979. postala je prva žena premijer u istoriji Velike Britanije i bila na tom položaju najduže od svih dotadašnjih premijera u 20. veku. Imala je nadimak 'Gvozdena ledi'. Zbog nesuglasica u njenoj Konzervativnoj partiji, u novembru 1990. podnela je ostavku. Engleaska kraljica joj je dodelila plemićku titulu "Baronesa" za zasluge tokom njenog mandata u vladi Velike Britanije.
1942. - Rodjen je Art Garfankl, jedan od pevača dueta Sajmon i Garfankl (Simon & Garfunkel) koji su bili veoma popularni tokom sedamdesetih godina 20. veka
1943. - Italija je nakon kapitulacije (8. septembra) objavila rat Nemačkoj, svom bivšem savezniku u Drugom svetskom ratu.
1964. - Prvi vasionski brod sa tri člana posade, koji je Rusija lansirala u svemir, se uspešno vratio na zemlju.
1972. - Sovjetski putnički avion "Iljušin 62" srušio se u blizini moskovskog aerodroma. U do tada najvećoj avionskoj nesreći, poginulo je svih 176 putnika i članova posade.
1974. - Umro je Ed Saliven (Sullivan), slavni američki TV voditelj. U njegovoj TV emisiji su se prvi put pojavili Bitlsi u Americi.
1976. - Bolivijski teretni avion "Boing 707", kojem je nakon poletanja otpao jedan motor, pao je na glavnu ulicu Santa Kruza. Poginula su tri člana posade i više od 100 ljudi na tlu.
1977. - Četiri Palestinca otela su iznad Mediterana avion nemačke kompanije Lufthansa, koji je leteo iz Majorke, i preusmerila ga u Mogadiš, u Somaliji. Nemački komandosi uspešno su savladali otmičare i oslobodili putnike 17. oktobra.
1988. - Laboratorijsko ispitivanje je pokazalo da je "Torinski pokrov", u kojem je, prema verovanju mnogih hrišćana, sahranjen Isus Hristos, lažan i da potiče iz Srednjeg veka.
1989. - Zabeležen je rekordni pad vrednosti akcija na berzi u Njujorku, posle sličnog pada vrednosti akcija na berzi u Londonu.
1990. - U crkvi Svetog Vasilija Blaženog, na Crvenom trgu u Moskvi, održana je prva liturgija posle 73 godine.
1993. - Sud u Hamburgu proglasio je krivim Nemca Gintera Parhea zbog ranjavanja nožem jugoslovenske teniserke Monike Seleš. Osuđen je uslovno na dve godine zatvora.
1997. - Britanski premijer Toni Bler susreo se sa liderom Šin Fejna Gerijem Adamsom. To je bio prvi susret britanskog premijera i lidera Severne Irske nakon više od 70 godina.
1997. - Britanski supersonični automobil prvi je uspeo da na tlu probije zvučni zid, postigavši brzinu od 1.222,7 kilometara na čas.
1998. - Nakon sedmodnevnih intenzivnih pregovora i pod pretnjom vojne intervencije NATO-a, predsednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević prihvatio je dolazak Verifikacione misije OEBS-a, koja će pratiti sprovođenje rezolucije Ujedinjenih nacija o Kosovu od 23. septembra i vazdušnu posmatračku misiju nad Kosovom.
2000. - U terorističkom napadu na američki vojni brod u jemenskoj luci Aden poginulo je 17 mornara. SAD su za napad optužile saudijskog državljanina u egzilu Osamu bin Ladena.

19. oktobar

- Danas je praznik Svetog apostola Tome. Kroz njegovu sumnju u vaskrsenje Gospoda Isusa Hrista, dobila se nova potvrda tog čudesnog događaja. Vaskrsli Gospod ponovo se javio učenicima da bi uverio Tomu. Gospod mu reče: "Pruži ruku tvoju i metni u rebra moja, i ne budi nevjeran, nego vjeran." Toma uzviknu: "Gospod moj i Bog moj" (Jov. 20). Posle silaska Duha svetog, apostoli su kockom odlučivali kuda će ići na propoved i sveti Toma dobi Indiju. Iako tužan što odlazi tako daleko, ohrabren Gospodom, mnogo je naroda tamo obratio hrišćanskoj veri, ustanovio crkvu i postavio sveštenike i episkope. Između ostalih, obratio je i dve sestre, žene dvojice kneževa, Tertijanu i Migdoniju. Obe sestre, posle mnogo nevolje, oslobođene braka, poživele su bogougodno i u podvigu do smrti. Knez Muzdije, Tertijanin muž, kome je apostol krstio ženu i sina Azana, osudio je svetitelja na smrt. Tako je sveti Toma okončao svoj zemaljski život. Posle smrti, i on je, kao i drugi apostoli, bio čudesno prenesen u Jerusalim na pogreb Presvete Bogorodice. Pošto je stigao kasno, zamolio je da otvore grob Prečiste, ali njeno telo ne beše tamo. Gospod je već uzeo svoju majku u naselje nebesko. Tako sveti Toma svojim nepoverenjem utvrdi veru u vaskrsenje Gospoda, a svojom docnjom otkri čudesno proslavljenje Matere Božje.

1812. - Izgladnela francuska vojska počela je povlačenje iz Rusije, posle neuspešne invazije na Moskvu.

1841. - Rođen je crnogorski kralj, vojskovođa i pisac Nikola I Petrović Njegoš, bezmalo šest decenija vladar Crne Gore, koja je u tom periodu dvostruko uvećana i međunarodno priznata. Skupština glavara ga je 1860. proglasila knezom, kralj je bio od 1910. do 1918, a vladavina mu je bila ispunjena oslobodilačkim borbama i nastojanjem da očuva nezavisnost države, u čemu je tesno sarađivao sa Srbijom. Posle invazije Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu, u januaru 1916. otišao je u Francusku, gde je umro 1921. Velika narodna skupština u Podgorici ga je 26. novembra 1918. zbacila i proglasila prisajedinjenje Crne Gore Srbiji, o čemu je kao vatreni srpski nacionalista - da ironija istorijskog trenutka bude potpuna - sanjao celog života. Pisao je drame i pesme, uključujući dramu u stihovima "Balkanska carica" i patriotsku pesmu "Onamo, 'namo". Posmrtni ostaci kralja Nikole i kraljice Milene preneseni su u zemlju u oktobru 1989. i sahranjeni u Cetinju.

1918. - U Zagrebu je u Prvom svetskom ratu Narodno veće Srba, Hrvata i Slovenaca donelo Deklaraciju o ujedinjenju svih Južnih Slovena u jednu državu. Nekoliko dana kasnije delegacija Veća je u Beogradu dala izjavu o ujedinjenju preostalog južnoslovenskog etničkog prostora bivše Austro-Ugarske u jedinstvenu državu sa Srbijom i Crnom Gorom, a regent Aleksandar Karađorđević je 1. decembra 1918. proglasio Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.

1932. - U Beogradu je otvoren Kolarčev narodni univerzitet, zadužbina Ilije Milosavljevića Kolarca, koji je u tu svrhu testamentom zaveštao ogromnu svotu od oko 50.000 dukata. Zdanje Kolarčevog univerziteta projektovao je srpski arhitekta Petar Bajalović.

1941. - U oslobođenom Užicu je u Drugom svetskom ratu izašao prvi broj obnovljene "Borbe".

1957. - Savezna Republika Nemačka prekinula je diplomatske odnose s Jugoslavijom zato što je Beograd priznao Nemačku Demokratsku Republiku. Odnosi su obnovljeni u februaru 1968, u vreme kad je šef bonske diplomatije bio Vili Brant.

1964. - U udesu sovjetskog aviona "Iljušin-18", koji se srušio na Avalu, niko nije preživeo, uključujući šestočlanu delegaciju sovjetske armije s maršalom Sergejem Semjonovičem Birjuzovom na čelu, koja je trebalo da učestvuje na proslavi 20-godišnjice oslobođenja Beograda.

1991. - Blizu Zaječara su otkrivene grobnice rimskog cara Gaja Galerija Valerija Maksimijana i njegove majke Romule. Ovaj rimski imperator podigao je u periodu od 293. do 311. na brdu Magura carsku palatu, nazvanu Romulijana, prema imenu njegove majke. Otkriće je zasluga srpskog arheologa Dragoslava Srejovića, koji je otkrio i Lepenski vir.

26. OKTOBAR

899. - Umro je engleski kralj Alfred Veliki, koji je po dolasku na presto 871, uspešno odbranio zemlju od Danaca, oslobodio i obnovio London. Razvio je ratarstvo, osnovao nove gradove i učinio mnogo na polju duhovne kulture, okupljajući učene ljude i iz inostranstva.
1440. - Obešen je Žil de Re, jedan od boraca Jovanke Orleanke. Bivši maršal Francuske optužen je za satanizam i ubistvo 140 dece. Njegov zločin bio je inspiracija za priču "Plavobradi".
1685. - Rodjen je Djuzepe Skarlati (Giuseppe Scarlatti), italijanski kompozitor. On je napisao preko 500 sonata za harpsikord, bio je najpoznatiji svirač na tom instrumentu svoga vremena a njegova muzika je postavile osnove moderne tehnike sviranja klavira.
1759. - Rođen je Žorž-Žak Danton, jedan od vođa Francuske revolucije, koji je 14. jula 1789. predvodio napad na parisku tamnicu Bastilju. Kao protivnik revolucionarnog terora, sukobio se sa Robespjerom, optužen je za saradnju sa neprijateljima Republike i pogubljen na giljotini 1794.
1842. - Rođen je ruski slikar Vasilij Vasiljevič Vereščagin, autor monumentalnih kompozicija iz rusko-turskog rata (1877-1878).
1861. - U Frankfurtu je prikazan rad prvog uređaja za prenos govora, koji je njegov konstruktor Johan Filip Reis nazvao telefon. Kao pronalazač prvog upotrebljivog telefona (1876) smatra se Amerikanac Aleksandar Graham Bel.
1863. - U Ženevi je počela četvorodnevna međunarodna konferencija 14 zemalja na kojoj je osnovan Crveni krst i na kojoj su objavljeni principi koji su 1864. poslužili kao osnova za usvajanje Ženevske konvencije o zaštiti žrtava rata.
1863. - Osnovano Englesko Fudbalsko Udruženje (EFA - English Football Association)
1879. - Rodjen je Lev Davidovič Trocki, rodjen kao Lev Davidovič Bronštajn, jedan od vodja boljševika, teoretičar komunizma u Sovjetskom savezu, osnivač i komandant Crvene Armije. Stradao je u borbi za vlast sa Staljinom, pošto je biodeportovan iz Sovjetskog saveza i kasnije ubijen u Meksiku od strane ruskog agenta, meksikanca Ramona Merkadera.
1896. - Potpisan je sporazum u Adis Abebi kojim je uspostavljen mir između Italije i Abisinije i priznata nezavisnost Abisinije.
1905. - Sporazumom u Karlštadu, Norveška se odvojila od Švedske i postala nezavisna kraljevina, sa kraljem Hakonom VII. 1911. U Kini je ukinuta monarhija i proglašena republika, sa Sun Jat Senom kao privremenim predsednikom.
1905. - Tokom Prve ruske revolucije (1905-1907), radnici su u Petrogradu osnovali prvi sovjet (radničku skupštinu).
1916. - Rođen je francuski državnik Fransoa Miteran, koji je kao prvi socijalista, u maju 1981, izabran za predsednika Francuske i ostao na tom položaju 14 godina. U Drugom svetskom ratu bio je jedan od vođa francuskog Pokreta otpora, a od 1971. je lider Socijalističke partije Francuske.
1917. - Brazil je objavio rat Nemačkoj u Prvom svetskom ratu.
1955. - General Ngo Din Diem proglasio je Republiku Vijetnam u južnom Vijetnamu, a sebe predsednikom, i zaveo diktatorski režim. Ubijen je u vojnom udaru u novembru 1963.
1955. - Parlament Austrije prihvatio je, dan posle odlaska poslednjih savezničkih okupacionih vojnika, Državni ugovor kojim se Austrija obavezala na stalnu neutralnosti.
1961. - Nobelovu nagradu za književnost dobio je jugoslovenski književnik Ivo Andrić i postao prvi Jugosloven dobitnik te prestižne svetske nagrade.
1972. - U kampanji Saveza komunista Jugoslavije protiv "anarholiberala" smenjeni su najviši funkcioneri Saveza komunista Srbije Marko Nikezić i Latinka Perović. Nakon toga, smenjeni su i funkcioneri u državnom aparatu i privredni rukovodioci koji su se zalagali za liberalizaciju i modernizaciju društva.
1972. - Umro je ruski konstruktor aviona i helikoptera Igor Ivanovič Sikorski, koji je konstruisao prvi uspešan helikopter, a 1913. prvi izgradio avion sa više motora. Godine 1919. emigrirao je u SAD, gde je nastavio rad na konstrukciji novih tipova aviona i helikoptera.
1976. - Generalna skupština Ujedinjenih nacija jednoglasno je osudila aparthejd i pozvala vlade zemalja članica da zabrane sve kontakte sa Transkejom, koja je samoproklamovala nezavisnost, sa belom manjinom na čelu.
1994. - Izrael i Jordan potpisali su sporazum kojim je posle 46 godina formalno okončano ratno stanje dveju susednih zemalja.
1995. - Na Malti je ubijen vođa palestinske terorističke islamske organizacije "Islamski džihad" Fati Škaki.
1998. - Predsednici Perua i Ekvadora potpisali su formalnu deklaraciju kojom je rešen pogranični spor dveju južnoameričkih zemalja nastao početkom 19. veka, zbog kojeg su više puta ratovale.
1999. - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija odobrio je upućivanje međunarodnih mirovnih snaga, 11.000 vojnika i policajaca, u Istočni Timor.
2000. - Na sastanku u Bukureštu SR Jugoslavija je postala punopravni član Pakta stabilnosti za jugoistočnu Evropu.
2001. - Beogradski sud osudio je Dobrosava Gavrića na 20 godina zatvora zbog ubistva Željka Ražnatovića Arkana i još dve osobe u hotelu "Interkontinental" u Beogradu 15. januara 2001.
2002. - U akciji oslobađanja oko 800 talaca, koje su čečenski teroristi držali tri dana u jednom moskovskom pozorištu, stradalo je 128 osoba, a svih 50 terorista je likvidirano.

29. OKTOBAR

439. - Vandali, predvođeni kraljem Genserikom, osvojili su Kartaginu, koja je postala glavni grad vandalske države u Africi.
1321. - Umro je srpski kralj Stefan Milutin Nemanjić. Tokom njegove vladavine od 1282. Srbija je proširila granice na severu i na jugu i doživela ekonomski i kulturni razvoj, postavljene su osnove zakonodavstva i državne uprave. Podigao je i obnovio više crkava i manastira (Gračanica, Nagoričino).
1507. - Rođen je španski vojskovođa Fernando Alvares de Toledo (Alvarez), vojvoda od Albe. Kao namesnik Holandije (1567-73) sprovodio je teror nad protivnicima španske krune, tokom kojeg je pogubljeno 18.000 ljudi. Preko svoje špijunske mreže podsticao je progone hugenota (protestanata) u Francuskoj za vreme Katarine Mediči.
1814. - Prvi parni ratni brod "Fulton", koji je konstruisao Robert Fulton, porinut je u njujorškoj luci.
1863. - The International Red Cross was founded by Henri Dunant
1881. - U Japanu je osnovana prva nacionalna politička stranka (Jiyuto).
1888. - U Carigradu je potpisana Konvencija o Sueckom kanalu, prema kojoj "kanal treba da bude slobodan i otvoren, za vreme rata i u vreme mira, za sve trgovačke i ratne brodove bez razlike na zastavu".
1889. - Umro je ruski pisac, književni kritičar i revolucionar Nikolaj Gavrilovič Černiševski. Njegovo političko delovanje u carskoj Rusiji prekinuto je progonstvom u Sibir (1864). Zalagao se da književnost bude oruđe društvene kritike, a u delu "Šta da se radi" izneo je svoje socijalističko-utopijske poglede na društvo.
1897. - Rođen je nemački nacistički političar Jozef Gebels (Joseph Goebbels), ministar prosvete i propagande nacističke Nemačke (1933-45), jedan od inspiratora antisemitskog terora. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine, izvršio je samoubistvo sa celom svojom porodicom u poslednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svetskom ratu.
1910. - Rođen je engleski filozof Džuls Alfred Ejer (Jules, Ayer), čija se knjiga "Jezik, istina i logika" smatra manifestom logičkog pozitivizma ("Zasnivanje empirijskog znanja", "Problem saznanja", "Pojam osobe").
1911. - Umro je Džozef Pulicer (Joseph Pulitzer), američki novinski magnat, jedan od začetnika "žute štampe", iz čije se fondacije svake godine dodeljuje "Pulicerova nagrada" za novinarstvo, karikaturu, američku istoriju, poeziju, dramu, roman i muziku.
1918. - Hrvatski sabor je posle raspada Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu proglasio raskid državno-pravnog odnosa sa Habsburškom monarhijom i proglasio pristupanje Hrvatske Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca.
1923. - Turska je proglašena republikom, a general Mustafa Kemal (od 1930. Kemal Ataturk) postao je prvi predsednik.
1929. - Krah Njujorške berze, poznat kao "crni utorak", označio je početak velike krize koja je uzdrmala temelje američke privrede, a kasnije se proširila na ceo svet. Industrijska proizvodnja je pala u razvijenim zemljama na nivo s početka veka, a bez posla je ostalo 26 miliona ljudi.
1950. - Umro je švedski kralj Gustav V (Gustaf), koji je tokom vladavine od 1907. osigurao neutralni status Švedske u oba svetska rata.
1956. - Dva dana uoči francusko-britanskog napada na Egipat, izraelska vojska napala je poluostrvo Sinaj.
1964. - Ujedinjena Republika Tanganjika, Zanzibar i Pemba promenila je naziv u Tanzanija.
1996. - U Beču je održana aukcija oko 8.000 slika, skulptura i ostalih umetničkih dela koja su od austrijskih Jevreja u Drugom svetskom ratu oteli austrijski i nemački nacisti. Prihod je dodeljen ljudima koji su preživeli holokaust.
1998. - Komisija za istinu Južne Afrike predala je izveštaj predsedniku Nelsonu Mendeli (Mandela) u kojem su bivši predsednik Bota (Botha), Mendelina bivša supruga Vini (Winni), Butelezi (Buthelezi) i Afrički nacionalni kongres optuženi za kršenje ljudskih prava.
1998. - Veteran američke astronautike Džon Glen (John Glenn) je u 77. godini spejs šatlom "Diskaveri" ponovo poleteo u kosmos, 36 godina posle svoje prve kosmičke misije.
1999. - Iranski predsednik Muhamed Katami završio je posetu Parizu, prvu od 1979. godine, tokom koje je apelovao na globalnu toleranciju i bolje povezivanje sa Zapadom.
2001. - Japan je usvojio kontroverzni zakon koji dozvoljava japanskim oružanim snagama, prvi put posle Drugog svetskog rata, da budu angažovane u inostranstvu kao podrška američkim napadima u Avganistanu.
2001. - Pod pritiskom pakistanskog predsednika, zatvoreno je 12 pripadnika Islamskog militarističkog pokreta radi istrage o oružanom napadu na jednu hrišćansku crkvu, u kojem je ubijeno 16 osoba.
2002. - U požaru koji je zahvatio petospratni Međunarodni trgovinski centar u južno-vijetnamskom gradu Ho Ši Min, poginulo je 61, a povređeno preko 100 ljudi. To je bio najveći požar u tom gradu u poslednjih 27 godina.
2003. - U Tokiju (Japan) je osuđen na smrt vešanjem doktor Tomomas Nakagava (41), jedan od vođa japanskog kulta Strašnog suda, koji je 1995. učestvovao u napadu smrtonosnim nervnim gasom na tokijsku podzemnu železnicu kada je umrlo 12 ljudi.
2003. - U 83. godini umro je italijanski tenor Franko Koreli (Franco Corelli) jedan od najpopularnijih oeprskih pevača 20. veka. koji je nastupao u vodećim svetskim kućamna, od milanske Skale do Metropoliten opere u Njujorku.
2004. - Lideri Evropske unije potpisali su u Rimu evropski ustav, a 25 zemalja članica EU imaju rok od dve godine za njegovu ratifikaciju.
2004. - Arapska televizija Al Džazira (Al Jazeera) emitovala je video snimak u kojem je vođa Al Kaide, Osama Bin Laden, prvi put javno priznao da stoji iza terorističkih napada u SAD, 11. septembra 2001.

31. OKTOBAR

1517. - Umro je italijanski slikar Fra Bartolomeo, jedan od poslednjih firentinskih renesansnih majstora. Smatra se pretečom baroka ("Bogorodica sa svecima", "Pijeta").
1517. - Ogorčen mnogobrojnim zloupotrebama crkve, nemački sveštenik Martin Luter okačio je na vrata katedrale u Vitenbergu i stavio na javnu raspravu 95 teza o reformi crkve. Time je u nemačkim zemljama počela Reformacija, a Luter je postao jedan od njenih vođa.
1632. - Rođen je Jan Vermer, jedan od najvećih holandskih majstora 17. veka. Nepriznat i neshvaćen za života, dva veka kasnije svrstan je među najveće umetnike u istoriji slikarstva, a njegove slike dostigle su astronomske cene ("Pogled na Delft", "Žena s pismom", "Devojka s đerdanom", "U ateljeu", "Čas muzike").
1795. - Rođen je Džon Kits, jedan od velikana iz plejade engleskih romantičara s kraja DžVIII i početka DžIDž veka. Za pet godina stvaralaštva (umro je u 26. godini) ostavio je delo koje ga svrstava u jednog od najvećih pesnika engleske književnosti ("Endimion", "Oda slavuju", "Oda grčkoj urni", "Oda jeseni").
1795. - Rođen je Džon Kits, jedan od velikana iz plejade engleskih romantičara s kraja DžVIII i početka DžIDž veka. Za pet godina stvaralaštva (umro je u 26. godini) ostavio je delo koje ga svrstava u jednog od najvećih pesnika engleske književnosti ("Endimion", "Oda slavuju", "Oda grčkoj urni", "Oda jeseni").
1848. - Carske čete pod feldmaršalom Alfredom Vindišgrecom zauzele su Beč, čime je ugušen osmomesečni Bečki ustanak tokom kojeg je bila uspostavljena revolucionarna vlada.
1851. - U Cetinju je umro crnogorski vladika, filozof i državnik Petar II Petrović Njegoš, veliki epski pesnik, autor slavnog dramsko-epskog dela "Gorski vijenac". Kao državnik postavio je temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze. Za njegove vladavine osnovana je prva štamparija u Cetinju 1834 i podignuta prva škola. U književnoj baštini ostavio je i ep "Luča mikrokozma", dramu "Lažni car Šćepan Mali", pesme.
1871. - Na osnovu ustava iz 1869. (Namesnički ustav), donet je prvi zakon o poroti u Srbiji, koji je stupio na snagu 1. januara 1872.
1918. - U atentatu je ubijen bivši mađarski premijer grof Ištvan Tisa, vođa reakcionarne Nacionalne stranke rada.
1922. - Benito Musolini (Mussolini) je postao predsednik vlade Italije a zatim i diktator.
1922. - Rođen je kambodžanski princ Norodom Sihanuk, kojeg je na presto prvi put dovela francuska kolonijalna vlast 1941. Abdicirao je 1955. u korist oca Norodoma Suramarita, a posle njegove smrti 1960. ponovo je postao šef države. Oboren je sa vlasti 1970. u državnom udaru generala Lon Nola, potom je kratko (1975-76) bio predsednik tokom režima Crvenih Kmera. Posle niza burnih političkih promena, 1993. je ponovo postao kralj Kambodže.
1925. - Reza Kan je preuzeo presto Irana i osnovao dinastiju Pahlavi, koja je vladala tom zemljom do Islamske revolucije 1979.
1926. - Umro je, od nagle upale slepog creva, američki iluzionista, poreklom mađarski Jevrejin, Hari Hudini, najpoznatiji mađioničar, eskapist, 20. veka. Rođen kao Erih Vajs, promenio je ime u čast francuskog mađioničara Robera Hudina.
1940. - Pobedom britanske avijacije završena je Bitka za Britaniju koju su Nemci počeli u julu snažnim bombardovanjem i pomorskom blokadom Velike Britanije. Britanci su preuzeli vazdušnu kontrolu nad Lamanšom, a Nemci su odustali od invazije na to ostrvo.
1952. - SAD su na Eniwetok Atolu, u Maršalskim ostrvima u Tihom okeanu, izvele prvu probu hidrogenske bombe.
1956. - Bombardovanjem egipatskih aerodroma, Britanija i Francuska su počele napad na Egipat, tokom Suecke krize.
1961. - U procesu destaljinizacije Sovjetskog Saveza, Staljinovi posmrtni ostaci premešteni su iz mauzoleja na Crvenom trgu u grobnicu uz zidine Kremlja.
1984. - Ispred rezidencije u Nju Delhiju ubijena je Indira Gandi, premijer Indije. Ubistvo su izvršili Siki ekstremisti, pripadnici njenog ličnog obezbeđenja.
1991. - Na prvim višepartijskim izborima u Zambiji Frederik Čiluba pobedio je Keneta Kaundu, lidera u borbi za nezavisnost i prvog predsednika zemlje.
1993. - Umro je italijanski režiser Federiko Felini, koji je pedesetih godina 20. veka postao vodeće ime italijanskog i svetskog filma. Jedan od najistaknutijih predstavnika italijanskog neorealizma dobitnik je tri Oskara za filmove "Ulica", "Kabirijine noći" i "Osam i po". Proslavili su ga i "Amarkord", "Sladak život", "Đulijeta i duhovi".
1999. - Tokom 113. fudbalskog derbija "Partizana" i "Crvene zvezde" u sukobima navijača poginuo je učenik Aleksandar Radović (17). To je bio prvi slučaj nasilne smrti na fudbalskim utakmicama u Jugoslaviji.
2000. - Ruska raketa u kojoj su se nalazili prvi stanovnici međunarodne svemirske stanice, eksplodirala je u Kazahstanu.
2003. - U Maleziji je nakon 22 godine izabran peti po redu predsednik vlade Abdulah Ahmad Badavi. On je na toj dužnosti zamenio Mahatira Mohameda koji je, sa reputacijom najkotroverznijeg azijskog lidera, vladao tom zemljom jugoistočne Azije od 1981.
2003. - U Japanu je umrla Kamato Hongo (116) za koju se veruje da je bila najstarija osoba na svetu.

2. NOVEMBAR

1642. - Šveđani su u drugoj bici kod Brajtenfelda u Tridesetogodišnjem ratu pobedili austrijske carske trupe pod nadvojvodom Leopoldom, koji je izgubio najmanje 10.000 ljudi.
1687. - U pobuni janjičara u Carigradu zbačen je sa vlasti turski sultan Muhamed IV, a na presto je došao njegov mlađi brat Sulejman III.
1721. - Posle ratova protiv Otomanskog carstva i Švedske kojima je učvrstio Rusiju na Crnom moru i Baltiku, Petar Veliki je proglašen carem cele Rusije.
1755. - Rođena je francuska kraljica Marija Antoaneta, žena Luja XVI, ćerka austrijske carice Marije Terezije. Omražena u narodu kojem je poručila: "Ako nemate hleba, jedite kolače", optužena tokom Francuske revolucije da je tajnim vezama sa bečkim dvorom izdala Francusku, pogubljena je na giljotini 1793.
1766. - Rođen je austrijski vojskovođa mađarskog porekla feldmaršal Johan Jozef Radecki, vojni reformator i nacionalni heroj koji je više od pola veka predvodio austrijske trupe.
1785. - Londonski proizvođač kočija Lionel Lukin patentirao je prvi čamac za spašavanje.
1789. - U Francuskoj je konfiskovana imovina katoličke crkve, što je bio prvi težak udarac katoličkoj crkvi u njenoj istoriji.
1815. - Rođen je engleski matematičar Džordž Bul, osnivač simboličke logike i "Bulove algebre", koja je imala presudan značaj za razvoj kompjutera. Značajni su njegovi radovi "Istraživanje zakona mišljenja" i "Matematička analiza logike".
1841. - Revoltirani britanskom okupacijom Kabula, Avganistanci su masakrirali 24 britanska oficira, što je izazvalo drugi Avganistanski rat.
1841. - Revoltirani britanskom okupacijom Kabula, Avganistanci su masakrirali 24 britanska oficira, što je izazvalo drugi Avganistanski rat.
1906. - Rođen je Lukino Viskonti, jedan od najznačajnijih italijanskih filmskih režisera, koji je filmom "Zemlja drhti" (1948) označio početak italijanskog neorealizma ("Bele noći", "Roko i njegova braća", "Gepard", "Sumrak bogova", "Smrt u Veneciji", "Nevino").
1913. - Rodjen je Bert Lankaster (Burt Lancaster), holivudski filmski glumac i dobitnik nagrade Oskar.
1917. - Britanski ministar inostranih poslova Artur Džejms Balfur objavio je Deklaraciju, poznatu kao Balfurova deklaracija, o osnivanju jevrejske države u Palestini.
1930. - Haile Selasije I krunisan je za cara Etiopije.
1938. - Mađarska je anektirala južnu Slovačku, priključivši se rasparčavanju Čehoslovačke nakon potpisivanja Minhenskog sporazuma u septembru.
1950. - Umro je engleski dramski pisac, novinar i kritičar irskog porekla Džordž Bernard Šo (George Bernard Shaw). Književnu karijeru počeo je pisanjem romana i pozorišnih kritika, a proslavio se mnogobrojnim pozorišnim delima. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1925. ("Kandida", "Zanat gospođe Voren", "Major Barbara", "Pigmalion").
1953. - Pakistanski parlament je proglasio Islamsku republiku Pakistan.
1956. - Mađarska vlada je odbacila članstvo u Varšavskom paktu i zatražila pomoć UN zbog napada sovjetskih trupa; SSSR je stavio veto u Savetu bezbednosti UN na zahtev zapadnih sila da se razmotri kriza u Mađarskoj.
1964. - U Saudijskoj Arabiji je svrgnut kralj Saud, a za novog kralja proglašen je princ Fejsal.
1976. - Džimi Karter (Jimmy Carter) je izabran kao 38. predsednik SAD.
1978. - Dvojica sovjetskih kosmonauta Jurij Romanenko i Georgij Grečko vratila su se na Zemlju sa svemirske stanice "Saljut 6" nakon 139 dana i 14 časova, što je bio novi rekord boravka u vasioni.
1994. - Više od 430 ljudi poginulo je u požaru posle eksplozije u velikom skladištu nafte blizu jednog sela u južnom Egiptu.
1995. - Vrhovni sud Argentine doneo je odluku o ekstradiciji nacističkog oficira Eriha Pribkea Italiji, gde je optužen za ratne zločine tokom Drugog svetskog rata.
1998. - Uragan "Mič", koji je harao kroz Centralnu Ameriku sedam dana, izazvao je ogromna razaranja, posebno u Hondurasu i Nikaragvi, a najmanje 9.000 ljudi je poginulo.
1999. - Crna Gora je uvela nemačku marku kao paralelnu valutu uz jugoslovenski dinar.
2001. - Posle više od pola veka u škole u Srbiji ponovo je uvedena veronauka.
2003. - Sveštenik Kenon V. Džin Robinson imenovan je za biskupa američke Episkopalne crkve. On je prvi sveštenik koji je javno priznao da je homoseksualac.
2003. - Umrla je Kristabel Bilenberg (94), britanska književnica, autorka knjige "Prošlost sam ja", memoara o opstanku u nacističkoj Nemačkoj.
2004. - Na predsedničkim izborima u SAD ponovo je izabran republikanac Džordž Buš.
2004. - Umro je šeik Zajed Ben al Nahajan (90), osnivač i istorijski lider Ujedinjenih Arapskih Emirata, koji je tom zemljom vladao od 1971. godine.

4. DECEMBAR

1154. - Nikolas Brekspir, prvi i jedini Englez koji je biran za papu, ustoličen je za poglavara rimokatoličke crkve kao Adrijan IV.
1371. - Umro je car Uroš Nemanjić, sin cara Dušana i jedini naslednik velikog srpskog carstva. Stupivši na presto u 19. godini, posle Dušanove smrti 1355, nije uspeo da sačuva veliko carstvo koje se posle njegove smrti raspalo na niz samostalnih oblasti pod vlašću moćnih feudalaca. Njegovom smrću izumrla je loza Nemanjića. Prema predanju ubijen je mučki u lovu, kada se sagnuo nad vodom da se osveži. Srpska pravoslavna crkva je, na osnovu tog predanja, proglasila Uroša za mučenika i svetitelja.
1642. - Umro je francuski državnik, kardinal Arman Žan di Plesi Rišelje, koji je kao ministar kralja Luja XIII (od 1629) vršio stvarnu vlast u Francuskoj i podigao moć francuske krune. Osnovao je 1635. Francusku akademiju.
1679. - Umro je engleski filozof Tomas Hobs, predstavnik klasičnog engleskog empirizma. Ideje o čoveku kao slobodnom pojedincu i državi kao veštačkoj tvorevini nastaloj na osnovu ugovora pojedinaca, izneo je u delima "Levijatan", "Osnovi prirodnog zakona i politike", "O čoveku", "O telu", "O građaninu".
1791. - Izašao je prvi broj britanskog "Observera", najstarijeg nedeljnog lista u svetu.
1795. - Rođen je škotski esejist i istoričar Tomas Karlajl, autor romantiziranih istorijskih dela od kojih je najpoznatije "Francuska revolucija" (1837). Osnivač je i čuvene Londonske biblioteke.
1829. - Britanci su u Indiji zabranili običaj spaljivanja udovica prilikom spaljivanja njihovih muževa na posmrtnoj ceremoniji.
1829. - Britanci su u Indiji zabranili običaj spaljivanja udovica prilikom spaljivanja njihovih muževa na posmrtnoj ceremoniji.
1841. - Predstavom "Smrt Stefana Dečanskog" Jovana Sterije, u bivšem skladištu carinarnice na Savi u Beogradu otvoreno je "Pozorište na Đumruku". Štampan je prvi pozorišni plakat i naplaćivane su ulaznice. Organizatori ovog pozorišta bili su glumac i reditelj Atanasije Nikolić i dramski pisac Jovan Sterija Popović.
1892. - Rodjen je general Franko, španski vojni diktator.
1932. - Rodjena je Maria Kalas (Callas), američka operska grčkog porekla pevačica, sopran.
1943. - Predsednik SAD Ruzvelt, britanski premijer Čerčil i turski predsednik Mustafa Ismet Ineni razmatrali su u Kairu zajedničke akcije u okviru antihitlerovske koalicije. Turska je, međutim, odbila da objavi rat Nemačkoj.
1945. - Umro je američki biolog i genetičar Tomas Hant Morgan, osnivač genetike, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1933. za otkriće funkcije hromozoma u prenošenju naslednih svojstava. Izradio je prve mape položaja gena u hromozomima i smatra se glavnim predstavnikom teorije nasleđa.
1974. - U blizini glavnog grada Šri Lanke Kolomba srušio se holandski avion "DC-8". Poginuli su svi putnici i članvi posade, njih 191.
1975. - Umrla je Hana Arent, filozof i jedna od vodećih ličnosti u oblasti političke teorije u 20. veku. Laureat je mnogih međunarodnih nagrada, među kojima Lesingove nagrade 1959. i nagrade "Sigmund Frojd" 1967. U Drezdenu je 1993. osnovan "Hana Arent institut" za istraživanje totalitarizma.
1976. - Umro je Edvard Bendžamin Britn, jedan od najznačajnijih engleskih kompozitora 20. veka. Sa operskim pevačem Piterom Pirsom osnovao je 1948. Aldeburški muzički festival ("Piter Grajms", "Otmica Lukrecije", "Ratni rekvijem", "Prolećna simfonija").
1977. - Na jugu Malezije je poginulo 100 ljudi prilikom pada aviona kojeg je otela japanska teroristička grupa Crvena armija.
1977. - Diktator Žan Bedel Bokasa krunisao se za cara Centralnoafričkog carstva. Troškovi ceremonije krunisanja iznosili su koliko i četvrtina nacionalnog proizvoda zemlje.
1980. - U avionskoj nesreći u blizini Lisabona, za koju se sumnja da je bila posledica sabotaže, poginuo je portugalski premijer Fransisko Sa Karneiro (Francisco, Carneiro).
1991. - Otmičari su oslobodili poslednjeg Amerikanca, novinara Terija Andersona, koji je kao talac u Libanu proveo 2.454 dana. Pripadnici Islamskog džihada kidnapovali su Andersona 16. marta 1985.
1995. - Ministri inostranih poslova Evropske unije na sastanku u Briselu suspendovali su sankcije SR Jugoslaviji, uvedene 1992. zbog umešanosti jugoslovenske vlade u rat u Bosni; prvi vojnici NATO - prethodnica trupa za implementaciju Dejtonskog mirovnog sporazuma, sleteli su u dva aviona na sarajevski aerodrom.
1998. - Poslednji borci "Crvenih Kmera" predali su se armiji Kambodže, čime je posle dve decenije okončana borba tog maoističkog pokreta protiv vladinih snaga.
2001. - Izraelska vojska ušla je u nekoliko palestinskih gradova na Zapadnoj obali i zauzela međunarodni aerodrom u Gazi.
2003. - Tužilaštvo za ratne zločine u Beogradu podiglo je optužnicu protiv osam lica za ratni zločin počinjen u Vukovaru 1991, kada je ubijeno oko 200 civila. To je prva optužnica koju je to tužilaštvo podiglo od kada je osnovano, jula 2003.

12. DECEMBAR

1586. - Umro je Ištvan Batori, knezTransilvanije od 1571. i poljski kralj od 1575, koji je tokom vladavine uspeo da konsoliduje prilike u zemlji i da osigura poljsku prevlast na Baltiku. Osnovao je univerzitet u Vilnjusu 1579.
1821. - Rođen je Gistav Flober, klasik francuskog realističnog romana, autor dela "Gospođa Bovari" zbog kojeg je bio optužen za povredu javnog morala ("Buvar i Pekiše", "Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenja svetog Antonija").
1863. - Rođen je norveški slikar Edvard Munk, jedan o začetnika ekspresionističkog likovnog izraza. Radio je portrete (Ibzen, Strindberg, Malarme) i pejsaže, a najpoznatija njegova slika je "Krik".
1873. - U Srbiji je uveden dinar kao novčana jedinica, čime je otklonjen monetarni haos i upotreba više od 40 vrsta tuđeg metalnog novca - dukata, forinti, talira.
1894. - Japanske trupe su počele invaziju Koreje.
1896. - Đuljielmo Markoni je u Londonu prvi put javno prikazao bežičnu radiotelegrafiju.
1913. - Slika Leonarda da Vinčija "Mona Liza" pronađena je u Firenci, dve godine pošto je ukradena iz pariskog muzeja "Luvr".
1915. - Rođen je američki pevač i filmski glumac Frenk Sinatra, koji je svetsku slavu stekao nizom muzičkih hitova poput pesama "Stranci u noći" i "Njujork, Njujork". Dobitnik je Oskara za film "Odavde do večnosti".
1915. - Poleteo je prvi avion načinjen u potpunosti od metala, koji je konstruisao Nemac Hugo Junkers.
1917. - Dogodila se jedan od najvećih železničkih nesreca u istoriji, u Modanu (Modane) u Francuskoj. Poginulo je 543 ljudi.
1918. - Srpska vojska je po završetku Prvog svetskog rata ušla u Zemun, čime je okončana dvovekovna vladavina Habsburške monarhije u tom gradu.
1920. - Konstituisana je Ustavotvorna skupština Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Rad skupštine, kojom je predsedavao hrvatski političar Ivan Ribar, trajao je više od šest meseci i okončan je donošenjem Vidovdanskog ustava 28. juna 1921.
1940. - Kraljevina Jugoslavija je u Drugom svetskom ratu potpisala s Mađarskom pakt o večnom prijateljstvu, u nameri da poboljša odnose s Nemačkom.
1958. - Umro je srpski pravnik i istoričar Slobodan Jovanović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u 20. veku. Tokom Drugog svetskog rata bio je predsednik jugoslovenske vlade u emigraciji u Londonu (1942-43), a posle rata je u odsustvu osuđen na 20 godina zatvora na procesu Draži Mihailoviću. Umro je u emigraciji u Velikoj Britaniji.
1958. - Umro je srpski matematičar, astronom i geofizičar Milutin Milanković, osnivač katedre nebeske mehanike na Beogradskom univerzitetu, tvorac teorije o pomeranju Zemljinih polova. Napisao je više od 700 monografija, studija, udžbenika i popularnih dela.
1960. - Rodjen je Emerson Fittipaldi, brazilski automobilski trkač, vozač formule 1.
1963. - Kenija je postala nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta s Džomom Kenijatom kao premijerom. Na isti dan 1964. postala je republika, a Kenijata prvi predsednik.
1969. - Grčka se povukla iz Saveta Evrope i time izbegla da zbogvojnog režima i kršenja ljudskih prava bude izbačena iz te evropske institucije.
1979. - Grupa generala izvršila je vojni udar u Južnoj Koreji ipreuzela vlast.
1983. - Šiitski ekstremisti aktivirali su automobile bombe ispred američke i francuske ambasade u Kuvajtu. Pet osoba je poginulo, a 86 ranjeno.
1992. - Na indonežanskim ostrvima Flores i Babi u zemljotresu je poginulo najmanje 2.200 ljudi.
1993. - Rusi su na referendumu, prvom slobodnom izjašnjavanju od1917. izglasali novi ustav kojim je predsednik Boris Jeljcin dobio široka ovlašćenja. Spor oko ustava doveo je početkom oktobra do tragičnog konflikta sa komunistima i ekstremnim nacionalistima u kojem je poginulo više od 150 ljudi.
2000. - Eritreja i Etiopija potpisale su u Alžiru mirovni sporazum kojim je okončan dvogodišnji rat oko granica.
2000. - Umro je Ndabaningi Sitole, jedan od vodećih crnačkih lidera 60-tih i 70-tih godina prošlog veka. Bio je osnivač i predsednik Afričke nacionalne unije Zimbabvea, koju je osnovao 1963. godine.
2002. - U Beču je Stalni savet OEBS-a odlučio da produži mandate svojih misija na prostoru bivše Jugoslavije.
2003. - Umro je bivši predsednik Azerbejdžana, Hajdar Alijev, koji se na političkoj sceni te zemlje nalazio više od 30 godina.
2005. - Američki predsednik Džordž Buš izjavio je da je oko 30.000 građana Iraka poginulo u ratu u toj zemlji, od početka invazije 20. marta 2003. godine.

24. DECEMBAR

1167. - Rodjen je engleski kralj Džon (John), koji je potpisao čuveni istorijski dokument Magna karta, latinski 'Magna Carta Libertatum', u prevodu 'Velika karta sloboda', kojim se uvode gradjanska prava, prethodnik svih današnjih gradjanskih ustava u demokratskim zemljama sveta.
1491. - Rođen je španski sveštenik Injasio de Lojola, osnivač "Družbe Isusove" (jezuiti) 1534. Nakon što ga je Inkvizicija oslobodila od optužbi da je jeretik, dobio je 1540. od pape Pavla III potvrdu novog rimokatoličkog reda i izabran za prvog starešinu (generala). Izradio je ustav jezuita i priručnik "Duhovne vežbe za vladavinu nad samim sobom".
1524. - Umro je portugalski moreplovac Vasko da Gama (Vasco da Gama), koji je 1498. pronašao pomorski put u Indiju ploveći oko Afrike. Prilikom drugog putovanja u Indiju 1502. uspostavio je portugalsku kolonijalnu vlast, a tokom trećeg umro je u Indiji.
1798. - Rođen je poljski pisac Adam Mickijevič, najizrazitiji predstavnik poljskog romantizma. Njegov idilični ep "Pan Tadeuš" u kojem je dao viziju stare Poljske u nestajanju, smatra se najvećim delom poljskog romantizma.
1814. - SAD i Velika Britanija potpisale su mir u Gentu u Belgiji, okončavši rat započet 1812.
1818. - Rođen je engleski fizičar Džejms Preskot Džul (James Prescott Joules). Odredio je toplotni ekvivalent eletrične struje (1843) i mehanički ekvivalent topline (1850) i time dao jedan od dokaza zakona o očuvanju energije. Po njemu je merna jedinica za energiju, rad i količinu toplote nazvana "džul" (J).
1838. - Pod pritiskom Rusije, Porte, i političkih protivnika u Srbiji knez Miloš Obrenović prihvatio je tzv. Turski ustav kojim je ograničena apsolutna kneževa vlast.
1863. - U Kalkuti je umro engleski pisac Vilijam Mejkpis Tekeri, jedan od najznačajnijih satiričara 19. veka, poznat po romanu "Vašar taštine".
1863. - Rođen je Ljuba Davidović, jedan od prvaka Radikalne stranke Srbije. S Jašom Prodanovićem osnovao je 1901. Samostalnu radikalnu stranku, a od 1912. bio je na čelu te stranke. Bio je ministar prosvete u vladi Nikole Pašića i jedna je od tvoraca Krfske deklaracije. Od 1919. predsednik je novoformirane Demokratske stranke. Dva puta je bio premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1919. i 1924.
1865. - U mestu Pulaski u američkoj državi Tenesi osnovana je rasistička organizacija belaca Kju-Kluks-Klan.
1871. - Premijera Verdijeve opere "Aida" održana je u Kairu, mestu gde se i odigrava radnja drame.
1905. - Rodjen je Hauard Hjuz (Howard Hughes), američi bogataš, biznismen, filmski režiser, pilot i avio inženjer, osnivač Hjuz korporacije.
1914. - Nemački avion bacio je jednu bombu na Dover u Prvom svetskom ratu, što je bio prvi napad iz vazduha u istoriji Velike Britanije.
1942. - Na nemačkom eksperimentalnom poligonu u mestu Peneminde izvršena je uspešna proba nove rakete zemlja-zemlja "FZG76", kasnije poznate kao raketa "Fau 1" (V-1).
1943. - Američki general Dvajt Ajzenhauer imenovan je u Drugom svetskom ratu za komandanta Vrhovnog štaba savezničkih ekspedicionih snaga za invaziju na okupiranu Francusku.
1944. - U Novom Sadu je izašao prvi broj dnevnog lista na mađarskom jeziku "Sabad Vajdašag", koji je u septembru 1945. promenio naziv u "Mađar so".
1951. - Proglašeno je Ujedinjeno kraljevstvo Libija s emirom el-Idrizom kao suverenom. U septembru 1969. kralj Idriz je svrgnut u vojnom udaru pod vođstvom Moamera Gadafija, koji je potom proglasio republiku.
1982. - Umro je francuski pisac Luj Aragon, jedan od osnivača nadrealističkog pokreta. Od 1930, posle kongresa revolucionarnih pisaca u Harkovu, priklanja se socrealizmu i objavljuje "Traktat za socijalistički realizam". U Drugom svetskom ratu je, uz Elijara, najistaknutiji pesnik Pokreta otpora.
1989. - Svrgnuti premijer Paname general Antonio Norijega, sklonio se pred američkim okupacionim trupama u diplomatsko predstavništvo Vatikana u Panama Sitiju i zatražio politički azil.
1994. - Islamski teroristi su prilikom otmice francuskog putničkog aviona u Alžiru ubili dvoje ljudi i uzeli za taoce 239 ljudi.
1995. - Na parlamentarnim izborima u Turskoj najviše glasova osvojila je islamistička Partija prosperiteta, što je bila prva izborna pobeda islamista u 72-godišnjoj istoriji sekularne Turske.
1996. - Tokom građanskog protesta u Srbiji zbog falsifikovanja rezultata lokalnih izbora, jake policijske snage intervenisale su u centru Beograda da bi razdvojile dva skupa - pristalica predsednika Srbije Slobodana Miloševića i opozicione koalicije "Zajedno". Pred početak mitinga iz pištolja je teško ranjen Ivica Lazović, član Srpskog pokreta obnove.
1997. - Muslimanski fundamentalisti su u dva masakra ubili 59 civila u Alžiru.
1999. - "Mali princ", delo Antoana d Sent-Egziperija proglašeno je za knjigu veka u Francuskoj.
2000. - Tokom četvorodnevne pobune u zatvorima u Turskoj ubijeno je 28 ljudi.

1. JANUAR

-45. - p.n.e. Stupio na snagu novi, Julijanski kalendar, kojim je Gaj Julije Cezar, prema savetima grčkog astronoma iz Aleksandrije Sosigena, reformisao računanje vremena tako što je za početak godine odredio 1. januar umesto 1. marta. Papa Grgur XIII reformisao taj kalendar 1582, što je najveći broj zemalja prihvatio, dok su Julijanski zadržale srpska, ruska i još neke pravoslavne crkve.
404. - Održane su poslednje gladijatorske igre u Rimu.
1438. - Albert II Habsburški krunisan kao kralj Madjarske.
1498. - Na putu ka Indiji, portugalski moreplovac Vasko da Gama (Vasco) iskrcao se, kao prvi Evropljanin, na obale današnje afričke države Mozambik.
1502. - Portugalski moreplovci uplovili u zaliv Guanabara i nazvali to mesto Rio de Žaneiro. Grad koji je potom nastao bio prestonica Brazila od 1763. do 1960, kada je za glavni grad određena novoizgrađena Brazilija.
1526. - Hrvatsko plemstvo na saboru u gradu Cetinu izabralo za kralja Ferdinanda Habsburga, nadajući se da će im nadvojvoda Ferdinand obezbediti bolju odbranu od Turaka nego erdeljski knez Ivan Zapolja. Hrvatska postala deo Habsburške monarhije.
1552. - U Beogradu je štampana prva knjiga ćirilicom, poznata kao "Beogradsko četvorojevanđelje". Knjigu, koja predstavlja dragocen izvor za upoznavanje prilika u Beogradu sredinom 16. veka, štampao je Trojan Gundulić, pripadnik dubrovačke kolonije u Beogradu.
1562. - Katolici su u Francuskoj masakrirali preko hiljadu hugenota (protestanata) tokom njihove molitve u Vasiju, što je bio početak dugotrajnih borbi i ratova, poznatih pod imenom "hugenotski ratovi", koji su uz prekide 36 godina razdirali Francusku.
1629. - Rođen je Jan Sobjeski, poljski kralj (1674-96),nacionalni heroj koji se uspešno borio protiv Švedske, Turske, Tatara i Kozaka. Slavljen je kao spasitelj Evrope, kada je 1683. oslobodio Beč turske opsade i time sprečio prodor Turske u srednju Evropu.
1673. - Ustanovljena redovana poštanska služba izmedju Njujorka i Bostona u SAD.
1700. - Rusija prihvatila upotrebu Julijanskog kalendara.
1767. - Španski kralj Karlos III (Carlos) proterao je iz zemlje rimokatolički jezuitski red.
1781. - Prvi most u potpunosti napravljen od gvoždja, otvoren je u mestu Ajronbridž (Ironbridge, Gvozdeni most) u Engleskoj.
1797. - Grad Albany postao je glavni grad države Njujork, umesto dotadašnje prestonice Njujorka (New York City).
1801. - Donesen je zakon o ujedinjenju Kraljevine Velike Britanije i Kraljevine Irske u Ujedinjeno kraljevstvo (United Kingdom).
1801. - Astronom Djuzepe Piaci (Giuseppe Piazzi) otkrio prvi asteroid, nazvan Ƈ Ceres'
1803. - Danska zabranila uvoz robova u dansku Zapadnu Indiju i postala prva zemlja koja je zabranila ropstvo.
1804. - Francuska vlast se završila na ostrvu Haiti, u Karibima.
1808. - Zabranjen uvoz robova u SAD.
1809. - Švedska je, kao prva zemlja u svetu, uspostavila ombudsmana, lice koje vrši nadžor nad radom organa uprave i javnih službi, a postavlja ga parlament. Prvi ombudsman bio je Lars Avgust Manerhajm (August Mannerheim).
1811. - Egipatski vladar Mohamed Ali (Mohammed) izvršio je pokolj nad mamelučkim vođama i time dokrajčio vlast mameluka u Egiptu. Mameluci, potomci ratnih zarobljenika koje su persijski i egipatski vladari uvrštavali u svoje vojske, pretežno telesnu gardu, zavladali su Egiptom 1250. kada su oborili dinastiju Ajbeka.
1815. - Napoleon Bonaparta vratio se u Francusku sa ostrva Elba, gde je bio prognan nakon abdikacije u aprilu 1814. Ušavši trijumfalno u Pariz preuzeo je vlast u zemlji, čime je počelo razdoblje "sto dana", koje je okončano vojnim porazom kod Vaterloa. Posle druge abdikacije, 22. juna, predao se Englezima koji su ga internirali na ostrvo Sveta Jelena, gde je umro 5. maja 1821.
1823. - Rođen mađarski pesnik Šandor Petefi, jedan od vođa nacionalnog pokreta 1948. Otac mu bio Srbin Stevan Petrović, a Šandorovo kršteno ime Aleksandar. Smatra se najtalentovanijim i najboljim mađarskim lirskim pesnikom XIX veka. Njegova poezija imala veliki uticaj na južnoslovenske pesnike, posebno na Đuru Jakšića i Jovana Jovanovića Zmaja. Poginuo 1849. u bici kod Šegešvara.
1833. - Velika Britanija proglasila suverenitet nad Foklandskim ostrvima u Atlantiku, koja su pre toga bila pod španskom kolonijalnom vlašću.
1863. - Tokom Američkog grašanskog rata predsednik SAD Abraham Linkoln potpisao Zakon o oslobađanju robova.
1872. - U planinskom području Jelouston u SAD osnovan je prvi nacionalni park u svetu.
1877. - Britanska kraljica Viktorija I proglašena za caricu Indije.
1878. - Završen je drugi srpsko-turski rat koji je Srbiji doneo teritorijalno proširenje za četiri okruga i međunarodno priznanje na Berlinskom kongresu koji je održan u junu iste godine.
1880. - U Srbiji uvedene obavezne metarske mere, merna jedinica za dužinu postao metar. Zvanično prestale da važe mere poput aršina, lakta, pedlja.
1887. - Britanska kraljica Viktoria proglašena za vladara Indije u Delhiju.
1891. - Rođen je Stanislav Vinaver, jedan od najznačajnijih protagonista moderne srpske književnosti posle Prvog svetskog rata. Autor je Manifesta ekspresionizma i pokretač mnogih zajedničkih poduhvata mladih pisaca, a bio je i novinar, feljtonist, polemičar i prevodilac. Najpopularnijim njegovim delom smatra se "Pantologija novije srpske pelengirike" (1922) u kojoj je parodirao "Antologiju novije srpske lirike" Bogdana Popovića.
1892. - Otvorena imigraciona kancelarija na ostrvu Elis (Ellis Island), ispred Njujorka, kao administrativni centar za prihvat novodošlih imigranata u Ameriku.
1896. - Bosonogi ratnici abisinskog cara Menelika II potukli su italijanske trupe kod Adue, posle čega je Italija morala da prizna nezavisnost Abisinije (Etiopija).
1899. - Okončana španska vladavina na Kubi.
1901. - Nigeria postala britanski protektorat.
1901. - Države Novi Južni Vels, Viktorija, Kvinslend, Južna Australija, Zapadna Australija i Tasmanija osnovale australijsku zajednicu sa Edmundom Bartonom kao prvim premijerom, koja je te godine u statusu dominiona postala član Britanskog komonvelta.
1908. - Po prvi put, spuštena je u ponoć 31. decembra velika lopta na Njujorškom Tajms skveru (Times Square), obeležavajući na taj način početak Nove godine.
1912. - Formirana je Republika Kina.
1913. - U Velikoj Britaniji počelo cenzurisanje filmova.
1915. - Rođen srpski pisac Branko Ćopić, nastavljač tradicije seoske pripovetke srpskog realizma. Humorista, autor rodoljubive i dečije poezije, jedan je od najplodnijih i najpopularnijih jugoslovenskih pisaca u periodu posle II svetskog rata. 1984. izvršio samoubistvo.
1919. - U Beogradu se sastao prvi jugoslovenski parlament - Privremeno narodno predstavništvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, u kojem je bilo 296 poslanika, postavljenih ukazom vlade. Poslanici su mahom bili iz ranijih parlamenata jugoslovenskih zemalja, izabrani pre Prvog svetskog rata.
1925. - Naziv glavnog grada Norveške Kristijanija promenjen u Oslo.
1932. - Kidnapovan je 20-mesečni sin američkog pilota Čarlsa Lindberga (Charles Linbergh), prvog pilota koji je preleteo Atlantik 1927. Beba je nađena mrtva u maju, a taj događaj je podstakao donošenje tzv. Lindbergovog zakona kojim je na području SAD za otmicu predviđena smrtna kazna.
1934. - Na ostrvu Alkatraz, u sredini zaliva ispred San Franciska u Kaliforniji, napravljen je savezni državni zatvor.
1940. - Umro je američki pisac Frensis Skot Ficdžerald (Francis Scott Fitzgerald). Proslavio se već prvim delima u kojima je opisao "godine džeza", a njegov roman "Veliki Getsbi" smatra se jednim od remek dela o "izgubljenoj generaciji".
1941. - Bugarska je u Drugom svetskom ratu pristupila Trojnom paktu i dopustila nemačkim trupama da uđu u zemlju.
1943. - Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu počelo da sistematski bombarduje evropske železničke sisteme na teritorijama pod kontrolom nacističke Nemačke.
1945. - Umro je američki general Džordž Smit Paton (George Smith Patton), posle saobraćajne nesreće u Nemačkoj. U Drugom svetskom ratu istakao se kao briljantan komandant oklopnih jedinica u bitkama u severnoj Africi, na Siciliji, u Ardenima. Posmrtno je objavljen njegov dnevnik "Rat kako sam ga ja video".
1948. - U Irskoj je potpisan zakon o konstituisanju Irske Republike. Irska je 1949. proglasila punu nezavisnost od Velike Britanije i istupila je iz Komonvelta.
1948. - U Irskoj je potpisan zakon o konstituisanju Irske Republike. Irska je 1949. proglasila punu nezavisnost od Velike Britanije i istupila je iz Komonvelta.

7. APRIL

1348. - Češki kralj Karlo IV osnovao je univerzitet u Pragu (Karlov univerzitet), prvi univerzitet u centralnoj Evropi.
1614. - Umro je španski slikar El Greko, rođen na Kritu 1540. godine kao Dominikos Teotokopulos. Tvorac jednog od najoriginalnijih slikarskih opusa u istoriji evropskog slikarstva bio je potpuno zaboravljen i ponovo je otkriven krajem XIX veka.
1770. - Rođen je engleski romantičarski pesnik Vilijam Vodsvort. Najznačajnije njegovo delo su "Lirske balade", knjiga koja je označila početak romantizma u engleskoj književnosti.
1866. - Zemunski štampar Ignjan Sopron, na poziv bosanskog vezira Šerifa Osman Paše, otvorio je prvu štampariju u Sarajevu i pokrenuo prve novine štampane u Bosni - nedeljnik "Bosanski vjesnik". List je uređivao Miloš Mandić, a izlazile su na srpskom ili hrvatskom jeziku, ćirilicom i po Vukovom pravopisu.
1891. - Umro je Fineas Barnum (Phineas T. Barnum), osnivač širom sveta poznatog američkog Barnum cirkusa.
1906. - Dogodila se erupcija vulkana Vezuv, u Italiji.
1929. - Beogradska radio stanica prvi put je direktno prenosila jednu fudbalsku utakmicu, prvenstveni susret BSK i "Jugoslavije". Reporter je bio Rade Stoilović.
1939. - Musolinijeve trupe iskrcale su se na obale Albanije i za pet dana okupirale celu zemlju.
1941. - Vlada Kraljevine Jugoslavije objavila je proklamaciju o početku rata s Nemačkom i Italijom i izdala naredbu o opštoj mobilizaciji.
1943. - U mestu Geri u SAD umro je srpski pesnik, esejist i putopisac Jovan Dučić. Njegovo delo predstavlja vrhunac srpske lirike u dve prve dekade 20. veka. Bio je u diplomatskoj službi Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije. Od 1941. godine živeo je u SAD, a njegovi posmrtni ostaci preneti su u rodno mesto Trebinje u oktobru 2000. ("Pesme", "Pesme u prozi", "Plave legende", "Pesme ljubavi i smrti", "Carski soneti", zbirka putopisa "Gradovi i himere", knjiga proze "Blago cara Radovana").
1943. - U mestu Geri u SAD umro je srpski pesnik, esejist i putopisac Jovan Dučić. Njegovo delo predstavlja vrhunac srpske lirike u dve prve dekade 20. veka. Bio je u diplomatskoj službi Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije. Od 1941. godine živeo je u SAD, a njegovi posmrtni ostaci preneti su u rodno mesto Trebinje u oktobru 2000. ("Pesme", "Pesme u prozi", "Plave legende", "Pesme ljubavi i smrti", "Carski soneti", zbirka putopisa "Gradovi i himere", knjiga proze "Blago cara Radovana").
1945. - Američki avioni su u Drugom svetskom ratu potopili najveći japanski ratni brod "Jamato".
1947. - Umro je američki automobilski magnat Henri Ford (Henry). Prve "benzinske kočije" konstruisao je 1896, a 1899. je počeo proizvodnju automobila. Prvi je uveo serijsku proizvodnju, a 1908. je stvorio "model T", prvi "narodni automobil".
1948. - Osnovana je Svetska zdravstvena organizacija (WHO). Statut ove organizacije potpisalo je 26 zemalja, a 7. april proglašen je za Svetski dan zdravlja.
1955. - Umrla je američka filmska glumica Teda Bara (Theda), prva "vamp" žena u istoriji kinematografije.
1962. - Uhapšen je jugoslovenski političar i disident Milovan Đilas, bivši najbliži saradnik Josipa Broza Tita. Razlog hapšenja bilo je objavljivanje njegove knjige "Razgovori sa Staljinom". Bilo je to četvrto hapšenje i suđenje Đilasu od kao se, januara 1954. godine, razišao sa rukovodstvom Kumunističke partije Jugoslavije.
1963. - Usvojen je novi jugoslovenski ustav kojim je naziv države Federativna Narodna Republika Jugoslavija (FNRJ) promenjen u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija (SFRJ). Novi ustav popularno je nazvan "povelja samoupravljanja" jer je njime samoupravni model primenjen u svim sferama i na svim nivoima društvenog života.
1966. - Iz Sredozemnog mora kod španske obale izvađena je američka hidrogenska bomba, ispala iz aviona zbog tehničke greške.
1975. - U Zagrebu je umro hrvatski slikar i grafičar Krsto Hegedušić. Bio je inicijator i jedan od osnivača umetničke grupe "Zemlja" (1929), a osnivač je i slikarske škole naivaca u Hlebinama (1930).
1982. - Britanija je objavila blokadu Foklandskih ostrva u radijusu od 200 milja.
1986. - Jedan od prvih proizvodjača kućnih kompjutera, Sinclair Computers, koji je proizveo popularni 'Spectrum', prestao je da postoji preuzimanjem od strane britanske firme 'Amstrad'.
1989. - Sovjetska nuklearna podmornica doživela je havariju i potonula u blizini norveške obale u Severnom moru.
1990. - Feribot "Skandinavska zvezda" zahvaćen je plamenom tokom krstarenja u Severnom moru između Norveške i Danske. U nesreći je poginulo 158 ljudi.
1992. - Dan nakon što je EZ priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine bosanski Srbi proglasili su u Banjaluci nezavisnost Republike Srpske, a predstavnici bosanskih Srba u Predsedništvu BiH Biljana Plavšić i Nikola Koljević dali su ostavke.
1992. - SAD su priznale nezavisnost BiH, Slovenije i Hrvatske.
1994. - U glavnom gradu Ruande Kigaliju ubijen je premijer Agate Uvilingijimana.
2001. - Policija je u rasturila antivladine demonstracije u više gradova u Turskoj. Radnici i građani revoltirani naglim padom nacionalne valute i skokom cena tražili su ostavku premijera Bulenta Edževita i njegove vlade.
2004. - Više od 600 Iračana je poginulo, a preko 400 je ranjeno u bombardovanju džamije u Faludži, iračkom gradu koji je danima bio pod opsadom američkih marinaca. U Bagdadu je zvanično saopšteno da je u toj zemlji poginulo više od 720 vojnika koalicionih snaga, predvođenih SAD, od čega većina nakon proglašenja kraja glavnih vojnih operacija 1. maja 2003. godine.

9. APRIL

1553. - Umro je francuski književnik Fransoa Rable (Francois Rabelais), jedna od najistaknutijih ličnosti francuske renesanse. Njegov satirični roman "Gargantua i Pantagruel" ubraja se među najznačajnija renesansna dela.
1626. - Umro je engleski državnik i pisac Frensis Bekon (Fransis Bacon). U vreme vladavine kralja Džejmsa I Stjuarta bio je lord kancelar od 1618. do 1621. ("Unapređenje nauke", "Novi organon", "Nova atlantida", "Eseji ili saveti etički i politički").
1683. - Francuski istraživač Rober Kavalije de la Sal (Robert Cavelier, Salle) proglasio je deo teritorije u Americi francuskim posedom i nazvao je Luizijana u čast kralja Luja XIV.
1807. - Austrijska vojska savladala je Ticanovu bunu, ustanaksremskih seljaka, koji je počeo 3. aprila pod vođstvom Teodora Avramovića Ticana. U pobuni je učestvovalo 15.000 seljaka iz 45 sela. Tican je uhvaćen i pogubljen krajem 1807. godine.
1821. - U Parizu je rođen jedan od najvećih francuskih pesnika19. veka Šarl Bodler (Charles Baudelaire). Njegovu zbirku pesama "Cveće zla" mnogi književni kritičari smatraju najvećim lirskim delom 19. veka.
1865. - Završen je četvorogodišnji građanski rat u SAD nakonšto se general konfederalnih snaga Robert Li (Lee) predao komandantu armije Unije Julisizu Grantu (Ulysses). U ratu je poginulo više od 600.000 ljudi.
1906. - Velika Britanija i Francuska su potpisale konvenciju onezavisnosti Sijama (Tajland).
1926. - Rođen je Hugo Hefner (Hugh), američki publicista,izdavač magazina "Plejboj" koji je pokrenuo u decembru 1953. sa tada nepoznatom Merlin Monro (Marilyn Monroe) nagom na naslovnoj strani.
1928. - U Turskoj, nakon reformi Kemala Ataturka, islam je prestaoda bude državna religija.
1940. - Nemačke trupe napale su Dansku i Norvešku u Drugom svetskom ratu.
1948. - Jevrejska milicija napala je arapski grad Deir Jasin na području današnjeg Izraela. Ubijeno je 100 Arapa, a ostali su prisiljeni da napuste grad.
1959. - Umro je američki arhitekta Frenk Lojd Rajt (Frank Loyd Wright), jedan od tvoraca moderne funkcionalne arhitekture. Prvi je u SAD upotrebio armirani beton. Projektovao je Gugenhajmov muzej u Njujorku i hotel "Imperijal" u Tokiju.
1969. - Francusko-britanski supersonični putnički avion"Konkord" obavio je prvi let, od Bristola do Ferforda u Engleskoj.
1974. - Indija, Pakistan i Bangladeš potpisali su sporazum o repatrijaciji ratnih zarobljenika.
1977. - Komunistička partija Španije legalizovana je nakon 38godina zabrane delovanja u vreme Frankovog režima.
1988. - Li Peng je imenovan za premijera Kine.
1990. - Posle 40 godina vladavine komunista, na izborima u Mađarskoj pobedio je Mađarski demokratski forum.
1991. - Gruzija je proglasila nezavisnost od SSSR-a.
1991. - Savet bezbednosti UN doneo je odluku o slanju 1.440pripadnika mirovnih snaga za nadgledanje iračko-kuvajtske granice i povlačenja američkih snaga iz južnog Iraka.
1992. - Sali Beriša izabran je za prvog nekomunističkog predsednika Albanije posle Drugog svetskog rata.
1995. - Peruanski predsednik Alberto Fudžimori (Fujimori) osvojioje drugi petogodišnji mandat na prvim mirnim predsedničkim izborima u Peruu od 1980. godine.
1998. - U paničnoj jurnjavi islamskih hodočasnika u SaudijskojArabiji poginulo je 119 vernika iz više zemalja.
1999. - Pobunjeni vojnici su na aerodromu u Nijameju ubili predsednika Nigera Ibrahima Barea Mainasaru (Mainassara).
2002. - Pod snažnim pritiskom SAD Izrael se povukao iz dva palestinska grada, a sukobi su nastavljeni u izbegličkom kampu u Đenini, u Zapadnoj Obali.
2002. - Američke snage su ušle u centar Bagdada i preuzele kontrolu nad glavnim gradom Iraka.
2005. - Britanski princ Čarls (Charles) i Kamila Parker Bouls(Camilla Bowles) venčali su se u Gildholu u Vindžoru. Ovo je prvi put da jedan naslednik britanske krune sklapa civilni brak. Kamila je udajom postala njeno visočanstvo vojvotkinja od Kornvola.

27. APRIL

1521. - Urođenici filipinskog ostrva Maktan ubili su portugalskog moreplovca Ferdinanda Magelana (Magellan) koji je predvodio ekspediciju na prvom putovanju oko sveta.
1737. - Rođen je engleski istoričar Edvard Gibon (Edward Gibbon), autor dela "Opadanje i propast Rimskog carstva".
1791. - Rođen je američki pronalazač Semjuel Finli Breze Morze (Samuel Finley Brese Morse), izumitelj telegrafa i Morzeove azbuke.
1822. - Rođen je američki general i državnik Julisiz Simpson Grant (Ulysses), predsednik SAD od 1869. do 1877. U Američkom građanskom ratu (1861-65) predvodio je armiju Severa i prisilio na kapitulaciju komandanta snaga Konfederacije Roberta Lija (Lee).
1830. - Južnoamerički vojskovođa i prvi predsednik Kolumbije Simon Bolivar, optužen za diktatorske ambicije, podneo je ostavku.
1830. - Beograd je dobio prvo ulično osvetljenje - fenjere sa svećama.
1909. - Grupa pod nazivom "Mladi Turci" oborila je sa vlasti turskog sultana Abdula Hamida.
1915. - Umro je ruski kompozitor i pijanista Aleksandar Nikolajevič Skrjabin, preteča ekspresionizma u muzici ("Božanstvena poema", "Prometej", "Poema ekstaze").
1932. - Rođen je bivši južnoafrički ministar inostranih poslova Pik Bota (Botha), koji je 17 godina, koliko je bio na tom položaju, nastojao da ubedi svet da je aparthejd pravo rešenje za rasne razdore.
1937. - Umro je italijanski revolucionar Antonio Gramši (Gramsci), osnivač Komunističke partije Italije 1921. godine.
1941. - U Atinu, u Drugom svetskom ratu, ušli su nemački tenkovi.
1945. - Uhapšen je italijanski diktator Benito Musolini (Mussolini). Streljan je narednog dana u mestu Donga, na obali jezera Komo.
1950. - Velika Britanija je priznala Izrael.
1956. - Roki Marćano (Rocky Marciano) povukao se iz boksa kao jedini nepobeđeni svetski šampion u teškoj kategoriji.
1960. - Proglašena je nezavisnost afričke države Togo, bivše francuske kolonije.
1961. - Sijera Leone je stekla nezavisnost od Velike Britanije.
1972. - U Bukureštu je umro Kvame Nkrumah (Kwame), prvi premijer i predsedik Gane i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.
1978. - Avganistanske vojne snage preuzele su vlast u zemlji i uspostavile vladu zasnovanu na islamskim principima. Predsednik Mohamed Daud (Mohammed Daoud) je ubijen, a novi predsednik Nur Mohamed Taraki proklamovao je Demokratsku Republiku Avganistan.
1992. - Nakon raspada SFRJ proglašena je Savezna Republika Jugoslavija (SRJ), zajednička država Srbije i Crne Gore, koja je trajala nepunih 11 godina. SRJ je proglašena na osnovu Ustava ("Žabljački ustav") donetog istog dana. Prethodno su poslanici u Saveznom veću Skupštine SFRJ usvojili Deklaraciju o stvaranju SRJ.
1992. - Zambijski vojni avion u kojem su bili fudbalski reprezentativci te afričke zemlje, srušio se u Atlantski okean blizu Gabona. Poginulo je svih 30 putnika.
1992. - Rusija i još 12 bivših sovjetskih republika su postale članice Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke.
1993. - Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle tri decenije građanskog rata i referenduma na kojem su građani glasali za nezavisnost.
1993. - Predstavnici Kine i Tajvana počeli su u Singapuru razgovore, prve od završetka kineskog građanskog rata 1949. godine.
1997. - U Hongkongu je zvanično otvoren najduži viseći drumsko-železnički most u svetu, koji je povezao grad s novim aerodromom.
1999. - U vazduhoplovnim napadima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođen je centar Surdulice. Poginulo je 17 ljudi, ranjeno je 11, a oko 300 civilnih objekata je srušeno ili oštećeno.
2001. - Rusija je potpisala ugovor sa Severnom Korejom o poboljšanju kvaliteta oružja koje je ta zemlja dobila tokom sovjetske ere.
2003. - Na predsedničkim izborima u Paragvaju pobedio je Nikanor Duarte Frutos čime je nastavljen kontinuitet 55 godišnje vladavine njegove partije Kolorado koja je u svetu najduže na vlasti.
2005. - Najveći avion na svetu, evropski "Erbas A380", obavio je svoj prvi let. Avion je dugačak kao osam londonskih autobusa, ima prostor u krilima dovoljan za parkiranje 70 automobila, a na dva nivoa može da primi 800 putnika. Avion je svojim kapacitetima preuzeo primat "Boinga 747" kao najvećeg aviona koji je ikada leteo.

7. maj

1663. - U Londonu je otvoreno prvo pozorište pod pokroviteljstvom kralja Čarlsa II (Charles).
1682. - Umro je ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, a napresto je došao Petar I (Petar Veliki).
1711. - U Dubrovniku je rođen Ruđer Bošković, matematičar, astronom, fizičar, filozof i diplomata, osnivač i direktor astronomske opservatorije u Breri kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice. Živeo je i radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu.
1727. - Na osnovu dekreta ruske carice Katarine I Jevreji su proterani iz Ukrajine.
1832. - Bavarski princ Oto fon Vitlsbah (Otto, Wittelsbach) izabran je za kralja Grčke koja je Londonskim ugovorom proglašena za kraljevinu.
1833. - Rođen je nemački kompozitor i pijanista Johanes Brams (Johannes Brahms). Njegove četiri simfonije i dva klavirska koncerta postali su standardi klasičnog repertoara.
1840. - Rođen je ruski kompozitor Petar Iljič Čajkovski, čija su dela prožeta ruskom narodnom muzikom i motivima iz bajki i ruske istorije. Njegova najvrednija dela su programski koncipirane simfonije, koncert za klavir i orkestar, kao i opere "Pikova Dama" i "Evgenije Onjegin", pisane prema Puškinovim istoimenim delima.
1892. - Rođen je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme "Plava grobnica", posvećene srpskim vojnicima poginulim u Prvom svetskom ratu posle povlačenja preko Albanije.
1893. - Povodom 400-godišnjice osnivanja Obodske štamparije, Književno-umetnička zajednica priredila je prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.
1901. - Rođen je američki filmski glumac Gari Kuper (Gary), dobitnik Oskara za filmove "Narednik Jork" i "Tačno u podne".
1915. - Nemačka podmornica "U-20" torpedima je potopila britanski putnički brod "Lusitaniju", što je doprinelo odluci SAD da uđu u Prvi svetski rat. Poginulo je 1198 putnika i članova posade, među kojima i veliki broj Amerikanaca.
1928. - U Velikoj Britaniji je starosna granica izbornog prava žena snižena sa 30 na 21 godinu. 1939 - Nemačka i Italija sklopile su politički i vojni savez (Osovina Berlin - Rim). Kasnije se tom savezu pridružio i Japan.
1943. - Savezničke snage u Drugom svetskom ratu zauzele su Tunis i Bizertu.
1944. - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu otpočele napad na Sevastopolj i narednog dana ga oslobodile od nemačke vojske.
1945. - Potpisivanjem dokumenta o bezuslovnoj kapitulaciji Nemačke završen je Drugi svetski rat. Dokument su u Remsu potpisali feldmaršal Jodl u ime Vermahta i general-pukvnik Bedel Smit (Bedell Smith) u ime američkih i britanskih snaga. Francuski i ruski oficiri bili su svedoci. Dokument o okončanju rata potpisan je 9. maja u Berlinu.
1954. - Vijetnamske trupe potukle su Francuze kod Dijen Bijen Fua, čime je okončana francuska dominacija u Indokini.
1960. - Leonid Brežnjev je na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR zamenio maršala Klimenta Vorošilova.
1995. - Na predsedničkim izborima u Francuskoj Žak Širak (Jacques Shirac) pobedio je socijalističkog kandidata Lionela Žospena (Jospin).
1996. - Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine na području bivše Jugoslavije u Hagu počelo je suđenje bosanskom Srbinu Dušanu Tadiću, prvo suđenje za ratni zločin posle Nirnberga i Tokija.
1997. - Vlada SAD osudila je Švajcarsku zbog prihvatanja zlata i dragocenosti od žrtava holokausta za vreme Drugog svetskog rata.
1999. - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je centar Niša gde je poginulo 16, a ranjeno oko 70 ljudi.
1999. - Papa Jovan Pavle II posetio je Rumuniju, kao prvi poglavar Rimokatoličke crkve koji je, posle hiljadugodišnjeg raskola, posetio neku pravoslavnu zemlju.
2001. - Ronald Bigz, učesnik u "najvećoj pljački veka" u Engleskoj 1963, dobrovoljno se predao britanskim vlastima, nakon što je 35 godina proveo u Brazilu.
2002. - Pri padu aviona McDonel-Daglas MD-82, kineske avio-kompanije u more u blizini grada Daliana, poginulo je svih 112 putnika i članova posade.
2004. - Predsednik Rusije Vladimir Putin položio je svečanu zakletvu u Kremlju i time zvanično započeo drugi predsednički mandat.
2006. - Poslednja preživela putnica koja se sećala katastrofe broda "Titanik", Lilijan Asplujd (Lillian) umrla je u 99. godini. U nesreći su iz njene porodice stradali otac i troje braće, dok su ona, njena majka i brat preživeli brodolom.

27. jun

1550. - Rođen je Šarl IX, francuski kralj koji je vladao (1560-1574) pod jakim uticajem svoje majke Katarine Mediči. Za vreme njegove vladavine, počeli su između hugenota i katolika versko-građanski ratovi, koji su trajali 1562-1598. Po nagovoru majke i katoličkog vođe vojvode od Giza, odobrio je pokolj hugentota u tzv. Vartolomejskoj noći (1572), što je još jače rasplamsalo verske sukobe.

1693. - U Londonu je objavljen prvi časopis za žene - "The Ladies' Mercury".

1806. - Englezi su okupirali Buenos Ajres.

1877. - Ruske snage su prešle Dunav u ratu protiv Otomanskog carstva, u kojem su se na strani Rusije borile Srbija i Crna Gora. Rat je okončan pobedom Rusije, ali su potom Srbija i Crna Gora, na račun favorizovane Bugarske, oštećene Sanstefanskim mirom 1878, koji je donekle izmenjen iste godine na Berlinskom kongresu. Srpski nacionalni interesi ipak su ponovo povređeni - područje Starog Vlaha ili Raška oblast (prema turskoj administrativnoj podeli, Novopazarski sandžak) dato je na upravu Otomanskom carstvu, a Austrougarskoj pravo da okupira Bosnu i Hercegovinu, čime je sprečeno ujedinjenje srpskih zemalja i izlazak Srbije na more.

1882. - Mesto Topola u Šumadiji, koje je u podnožju Oplenca osnovao vođa Prvog srpskog ustanka Karađorđe, proglašeno je varošicom. Karađorđe je 1781. tu podigao kuću s više pomoćnih zgrada, koju je na početku ustanka uništio beogradski dahija Kučuk Alija. Na istom mestu, Karađorđe je 1805. podigao novu kuću s pomoćnim zgradama i sve ogradio palisadom. Tako je Topola postala utvrđeno naselje, uz koje su počele da niču i druge kuće.

1908. - Okončana je "bombaška afera" uperena protiv crnogorskog kneza Nikole I Petrovića. Naziv je dobila po tome što je grupa studenata nabavila bombe u nameri da se, kako se tvrdilo, obračuna s knezom. Zavera je otkrivena i pred sud su izvedena 52 protivnika autokratske kneževe vlasti. Četvorica su osuđena na smrt, a ostali na tri do 20 godina zatvora.

1940. - Sovjetski Savez je ponovo uveo Gregorijanski kalendar.

1950. - U Jugoslaviji je donet "Osnovni zakon o upravljanju državnim privrednim preduzećima i višim privrednim udruženjima od strane radnih kolektiva", kojim je uvedeno radničko samoupravljanje. Taj sistem je u početku imao dobre rezultate, ali je kasnije ispoljio mnoštvo slabosti - pre svega zbog ignorisanja tržišnih mehanizama i uspostavljanja komplikovane procedure sporazumevanja i dogovaranja privrednih subjekata - i doživeo je kraj krvavim raspadom druge Jugoslavije.

1955. - U Ilinoisu je donet prvi zakonski akt koji je regulisao obavezu vozača da prilikom vožnje budu vezani pojasom.

1977. - Džibuti je dobio nezavisnost od Francuske.

1986. - Na sprovedenom referendumu, Irci su podržali zabranu razvoda braka.

1990. - Književnik Salman Ruždi, kojeg je Iran osudio na smrt, priložio je 8600$ žrtvama zemljotresa u ovoj zemlji.

6. avgust

1637. godine – Umro je engleski pisac i glumac Ben Džonson autor satirične komedije “Valpone, ili lisica”, koja se smatra jednim od najboljih dela tog žanra u renesansnoj književnosti.

1660. godine – Umro je španski slikar Dijego Velaskez jedan od najvećih u istoriji slikarstva, dvorski slikar španskog kralja Filipa IV (portreti članova kraljevske porodice, “Predaja Brede”, “Venera sa ogledalom”).

1661. godine – Portugal i Holandija potpisale su sporazum prema kojem su Portugalci zadržali Brazil, a Holanđani Cejlon (Šri Lanka).

1796. godine – U Cetinju je Skupština crnogorskih starešina izglasala “Stegu”, prvi pisani zakonski akt u Crnoj Gori.

1806. godine – Car Franc I Habzburg odrekao se titule rimskog cara i proglasio se carem Austrije. Time je prestalo da postoji Sveto rimsko-nemačko carstvo.

1807. godine – Srpski prosvetitelj Dositej Obradović prešao je iz Zemuna u ustaničku Srbiju, gde je kao prvi Karađorđev popečitelj (ministar) prosvete ostao do kraja života (1811).

Pročitajte: Najzanimljiviji citati Dositeja Obradovića

1809. godine – Rođen je Alfred Tenison, jedan od najznačajnijih pesnika engleske viktorijanske ere, zvanični dvorski pesnik (Poet Laureate). Najpoznatija dela: poeme “Kraljevske slike”, “Princeza”, elegija “In memoriam”, sonet “Crnoj Gori”, zbirka lirskih pesama.

1825. godine – Bolivija je proglasila nezavisnost nakon gotovo tri veka španske vldavine.

1860. godine – Rođen je srpski političar i filolog Ljubomir Stojanović, sekretar Srpske kraljevske akademije, koji je 1921. gdoine s Jašom Prodanovićem osnovao Republikansku stranku i bio njen prvi predsednik.

1881. godine – Rođen je engleski mikrobiolog Aleksander Fleming, koji je 1928. otkrio penicilin. Nobelovu nagradu 1945. podelio je sa Ernstom Čejnijem i Hauardom Florijem, koji su prvi primenili penicilin u lečenju infekcija.

1890. godine – U njujorškom zatvoru Oburn pogubljen je ubica Vilijam Kemler. To je bilo prvo izvršenje smrtne kazne na električnoj stolici.

1914. godine – Austro-Ugarska je objavila rat Rusiji, a Srbija i Crna Gora Nemačkoj u Prvom svetskom ratu.

1916. godine – Rođen je malteški političar Dom Mintof, koji je kao predsednik laburističke vlade od 1971. godine vodio politiku odvajanja Malte od Velike Britanije i Evrope, stvarajući bliže veze sa Libijom i arapskim svetom.

1918. godine – Završena je nemačka ofanziva na Marni. Poslednji veliki napad Nemaca u Prvom svetskom ratu završen je porazom, a oko 100.000 nemačkih vojnika je poginulo i ranjeno.

1926. godine – Američka plivačica Gertruda Ederle postala je prva žena koja je preplivala Lamanš. Pivanje je trajalo 14 časova.

1928. godine – Rođen je američki slikar, novinar, filmski režiser i producent Endi Vorhol, najznačajniji predstavnik pop-arta.

1932. godine – Otvoren je prvi venecijanski filmski festival.

1940. godine – Estonija je ušla u sastav SSSR-a pod nazivom Estonska Sovjetska Socijalistička Republika.

1945. godine – Amerikanci su u Drugom svetskom ratu bacili prvu atomsku bombu na japanski grad Hirošimu. Grad je razoren, a 13 kvadratnih kilometara pretvoreno je u pustoš. Poginulo je oko 117.000 ljudi, a od posledica bačene bombe stradalo je 217.137.

1962. godine – Jamajka je stekla nezavisnost posle 300 godina britanske vladavine.

1973. godine – Umro je kubanski diktator Fulhensio Batista i Saldivar, koji je vladao Kubom od 1952. do 1959. godine, kada je zbačen u revoluciji pod vođstvom Fidela Kastra.

1978. godine – Umro je papa Pavle VI, čiji je pontifikat (od 1963) obeležen nastojanjima da katoličku crkvu približi savremenom svetu. Normalizovao je odnose sa komunističkim zemljama i podržavao Pokret nesvrstanih. Nasledio ga je Jovan Pavle I.

1991. godine – Predsedništvo SFR Jugoslavije jednoglasno je usvojilo odluku o proglašenju potpune i bezuslovne obustave vatre na teritoriji Republike Hrvatske.

1995. godine – Hrvatski avioni i artiljerija gađali su srpske izbeglice koje su u kolonama napuštale teritoriju Hrvatske, nakon ofanzive hrvatske vojske na Krajinu.

1996. godine – Američki naučnici su objavili da su pronašli dokaz da je na Marsu davno postojao život, na osnovu ispitivanja ostataka meteora pronađenog na Atarktiku.

1997. godine – Boing 747 “Korean erlajnza” srušio se na putu iz Seula u blizini aerodroma Guam. Poginulo je 228 putnika i članova posade, a 26 ih je preživelo.

1999. godine – Predsednik Rusije Boris Jelcin zatražio je od parlamenta da ukine smrtnu kaznu u toj zemlji.

2001. godine – Vrhovni sud Kalifornije doneo je odluku da proizvođači vatrenog oružja ne podležu zakonskoj odgovornosti za kriminalnu upotrebu njihovog oružja.

2003. godine – Sud u Madagaskaru osudio je bivšeg predsednika Didijera Raciraka na 10 godina teškog rada zbog pronevere javnih fondova vredinih osam miliona američkih dolara.

2004. godine – Umro je pionir fank muzike Rik Džejms čiji je čuveni hit iz 1981. godine “Super Freak”.

2005. godine – Umro je bivši ministar inostranih poslova Velike Britanije Robin Kuk koji je 2003. godine napustio vladu Tonija Blera u znak protesta zbog invazije na Irak.

2009. godine – Umrla je Savka Dapčević Kučar, jedna od najuticajnijih hrvatskih političarki iz vremena SFRJ i istaknuti lider “Hrvatskog proleća” sedamdesetih godina.

2010. godine – Sjedinjene američke države (SAD) su prvi put prisustvovale obeležavanju godišnjice nuklearnog napada na Hirošimu, 6. avgusta 1945, u kojem je stradalo 140.000 ljudi. Posle šest i po decenija, ambasador SAD u Japanu Džon Rus položio je venac u Hirošimi. SAD nikada nisu uputile izvinjenje za atomske napade na Hirošimu i Nagasaki.