Dogodilo se na današnji dan...

2. maj

1519. - Umro je Leonardo da Vinči (Vinci), italijanski vajar,naučnik i slikar, "uomo universale" italijanske renesanse kojeg istoričari umetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda. Njegova dela "Mona Liza" i "Poslednja večera" spadaju među najčuvenije slike na svetu. "Traktat o slikarstvu" (u prevodu objavljen u Beogradu 1953) koji sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju, perspektivi, svetlosti i boji, značajan je doprinos nauci o umetnosti.
1567. - Umro je dubrovački renesansni pesnik i dramski pisac Marin Držić, autor "Dundo Maroja" i "Novele od Stanca".
1660. - Rođen je Pjetro Alesandro Gaspare Skarlati (Pietro Alessandro, Scarlatti), italijanski kompozitor opera i crkvenih kompozicija.
1729. - Rođena je ruska carica nemačkog porekla Katarina II Aleksejevna (Katarina Velika). Caricom ju je 1762. proglasila dvorska garda nakon što je u zaveri ubijen njen muž Petar III. Pod uticajem francuskih prosvetitelja Voltera (Voltaire) i Didroa (Diderot), sprovela je značajne reforme ruskog društva u duhu prosvećenog apsolutizma.
1852. - Rođen je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke.
1857. - Umro je francuski pisac Alfred de Mise (Musset) ("Noći","Pismo Lamartinu", "Ispovest jednog deteta ovog veka").
1860. - U Budimpešti je rođen Teodor Hercl (Theodor Herzl), vođai osnivač cionističkog pokreta, autor dela "Jevrejska država" (1896).
1885. - Belgijski kralj Leopold II proglasio se kraljem nove Slobodne države Kongo.
1892. - Rođen je nemački pilot Manfred fon Rihthofen (von Richthofen), "Crveni baron", najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 aviona. Poginuo je u jednoj od vazdušnih bitaka u aprilu 1918.
1892. - Umro je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman(Wilhelm von Hofmann), osnivač moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.
1903. - Rođen je američki pedijatar Bendžamin Meklejn Spok(Benjamin McLane Spock), autor bestselera "Saveti zdravog razuma o odgajanju beba i dece" (1946).
1933. - Nemački kancelar Adolf Hitler je ukinuo sindikate.
1945. - Sovjetske trupe osvojile su Berlin u Drugom svetskom ratu.
1951. - Savet Evrope prihvatio je Nemačku kao punopravnog člana.
1953. - Kralj Husein zvanično je postao kralj Jordana. U Iraku,kralj Fejsal II preuzeo je vlast.
1957. - Umro je američki političar, senator Džozef Mekarti(Joseph McCarthy), vođa antikomunističke kampanje u SAD početkom pedesetih godina.
1960. - Izvršena je smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom(Caryl Chessman), osuđenom za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru je napisao tri knjige koje su postale bestseleri.
1965. - Stavljen je u upotrebu prvi komunikacioni satelit za prenostelevizijske slike.
1967. - U Stokholmu je počeo da radi međunarodni sud za ratnezločine Bertranda Rasela (Russel), koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.
1990. - Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada Južne Afrike otpočeli su razgovore u Kejptaunu o okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji. Istog dana 1994. Mandela i njegov Afrički nacionalni kongres pobedili su na izborima u Južnoj Africi.
1993. - U Atini, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžićpotpisao je Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu pod uslovom da ga prihvati Skupština RS. Skupština je kasnije odbacila plan, ocenivši da su mape razgraničenja s bosanskim Muslimanima i Hrvatima krajnje nepovoljne za Srbe u Bosni, a bosanski rat je nastavljen.
1995. - Šest osoba je poginulo, a 176 ranjeno kada su projektili krajiških Srba pogodili centar Zagreba.
1999. - Avijacija NATO-a, u napadima na SR Jugoslaviju, upotrebilaje grafitne bombe koje su izazvale raspad elektro energetskog sistema u Srbiji. Oko 70 odsto teritorije Srbije ostalo je u mraku.
2000. - U Sijera Leoneu pobunjenici Ujedinjenog revolucionarnog fronta zarobili su 500 pripadnika mirovnih snaga UN. Zatvorenici su u narednom periodu puštani u manjim grupama, a 15. jula, nakon vojne intervencije mirovnih snaga, konačno su svi oslobođeni.
2001. - Ronilac Živadin Đorđević izjavio je listu "Timočkakrimi revija" da je u proleće 1999. iz reke Dunav izvučena hladnjača sa 50 tela koja su kasnije tajno zakopana u masovnu grobnicu. U narednim mesecima srpska policija je otkrila nekoliko masovnih grobnica u kojima su, kako se pretpostavlja, zakopani albanski civili ubijeni tokom sukoba na Kosovu.
2001. - Bivši pripadnik Kju Kluks Klana, Tomas (Thomas) Blanton,osuđen je na doživotnu robiju zbog postavljanja bombe u crkvi u Birmingemu, u američkoj državi Alabama, 1963. koja je za posledicu imala smrt četiri crne devojčice.
2003. - Američki predsednik Džordž Buš saopštio je da jeglavni deo borbenih operacija u Iraku završen, čime je zvanično okončan rat u Iraku.
2004. - Milorad Luković Legija, bivši komandant Jedinica zaspecijalne operacije (JSO) i prvooptuzeni za ubistvo srpskog premijera Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji nakon 14 meseci skrivanja.

4. maj

1493. - Papa Aleksandar VI (Alexander), Španac, izdao je edikt opodeli Novog sveta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.
1780. - U Epsomu u Engleskoj održane su prve konjičke trke.
1825. - Rođen je engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli(Thomas Henry Huxley), pobornik teorije evolucije Čarlsa Darvina (Charles Darwin), autor dela "Mesto čoveka u prirodi", "Evolucija i etika", "Nauka i kultura" i "Priručnik komparativne anatomije kičmenjaka".
1827. - Rođen je engleski istraživač Džon Haning Spik (John Hanning Speke), prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. video afričko jezero Viktorija i tvrdio da je ono izvorište Nila.
1869. - Umro je srpski pisac i političar Jovan Hadžić(pseudonim Miloš Svetić), prvi predsednik Matice srpske, poznat kao protivnik jezičkih i pravopisnih reformi Vuka Karadžića.
1885. - Umro je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa. Za njegove vladavine 1842-1858. počele su reforme države i njena modernizacija. Na Svetoandrejskoj skupštini 1858. zbačen je sa vlasti, a na presto se vratio knez Miloš Obrenović.
1885. - Umro je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođePrvog srpskog ustanka Karađorđa. Za njegove vladavine 1842-1858. počele su reforme države i njena modernizacija. Na Svetoandrejskoj skupštini 1858. zbačen je sa vlasti, a na presto se vratio knez Miloš Obrenović.
1903. - U borbi sa Turcima poginuo je vođa makedonsko gnacionalno-revolucionarnog pokreta Goce Delčev.
1919. - Počele su demonstracije kineskih studenata protiv odluke Versajske mirovne konferencije da se nemački posedi u provinciji Šantung predaju Japanu. Demonstracije pod nazivom "Pokret 4. maja", prerasle su u nacionalni pokret, pokrenuvši preko 10 miliona ljudi.
1928. - Rođen je egipatski državnik Hosni Mubarak, predsednik Egipta od 1981, posle ubistva Anvara el Sadata.
1929. - Rođena je američka glumica Odri Hepbern (Audrey Hepburn),ambasador dobre volje UNICEF-a. Dobitnik je Oskara za film "Praznik u Rimu" ("Doručak kod Tifanija", "Sabrina", "Rat i mir", "Ljubav popodne", "Moja draga lejdi").
1938. - Daglas Hajd (Douglas Hyde) je postao prvi predsednik Irskena osnovu novog Ustava kojim je proklamovana njena nezavisnost..
1970. - Američka Nacionalna garda ubila je četiri i ranila 11studenata Univerziteta Kent u državi Ohajo koji su demonstrirali protiv Vijetnamskog rata.
1979. - Vođa konzervativaca Margaret Tačer (Thatcher) poslepobede nad laburistima na parlamentarnim izborima, postala je prva žena premijer u istoriji Velike Britanije.
1980. - Umro je predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito, vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svetskom ratu i lider Komunističke partije Jugoslavije. Izveo je zemlju iz sovjetskog bloka i bio vođa Pokreta nesvrstanih zemalja.
1990. - Na prvim višestranačkim izborima (posle Drugog svetskograta) u Hrvatskoj je ubedljivo pobedila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana.
1994. - Izrael i PLO potpisali su sporazum o početku primeneograničene palestinske autonomije u Gazi i Jerihonu.
1994. - Emitovanjem prvog servisa vesti, počela je sa radombeogradska nezavisna novinska agencija Beta.
1996. - Lider konzervativaca Hose Marija Asnar (Joze, Asnar)postao je premijer Španije, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalista.
2001. - U Beogradu je podignuta optužnica protiv Radomira Markovića, koji je u vreme režima Slobodana Miloševića bio načelnik Službe državne bezbednosti. Po optužnici za odavanje državne tajne, Marković je 6. jula 2001. osuđen na godinu dana zatvora, a po tužbi za umešanost u ubistvo četiri funkcionera Srpskog pokreta obnove (SPO) na Ibarskoj magistrali u oktobru 1999. osuđen je 30. januara 2003. na sedam godina zatvora.
2001. - Sjedinjene Američke Države su, glasanjem, izbačene izKomisije za ljudska prava pri UN, što je prvi put u istoriji te međunarodne organizacije.
2003. - U 83. godini umro je Sesto Bruskantini (Bruscantini),čuveni italijanski solo operski pevač.
2004. - Vlada italijanskog premijera Silvija Berluskonija zabeležila je rekord kao prva vlada koja je najduže ostala na vlasti od II svetskog rata, 1.060 dana.
2005. - U aukcijskoj kući Kristi (Christie's) skulptura Konstantina Brankuzija (Constantin Brancusi's) "Ptica u prostoru" prodata je za 27.450.000 američkih dolara, što je rekordna cena u prodaji jedne skulpture.

5. maj

1705. - Umro rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine, od 1658, Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.
1705. - Umro rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine, od 1658, Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.
1813. - Rođen danski filozof Seren Kirkegor, začetnik filozofije egzistencijalizma.
1815. - Rođen francuski pisac komedija i vodvilja Ežen-Martin Labiš. Neke od njegovih komedija ubrajaju se u najpopularnije komedije XIX veka.
1818. - Rođen nemački filozof Karl Hajnrih Marks, teoretičar modernog socijalizma i komunizma. S Fridrihom Engelsom 1848. napisao Komunistički manifest i svoje navažnije delo Kapital.
1821. - Umro francuski car Napoleon I Bonaparta, jedan od najvećih vojskovođa u istoriji. Njegovi osvajački pohodi izmenili Evropu, a umro na ostrvu Sveta Jelena, kao britanski zatvorenik.
1846. - Rođen poljski pisac Henrik Sjenkjevič (Henryk Sienkiewicz), autor romana "Quo vadis", "Ognjem i mačem", "Mali vitez" i drugih, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905.
1855. - Crnogorski knez Danilo I Petrović doneo Opšti zemaljski zakonik, u koji su unete imovinske i poreske reforme.
1860. - Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi, sa svojih "1.000 crvenih košulja", isplovio iz Đenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.
1883. - Rođen srpski kompozitor Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta.
1904. - Na brdu Volujica kod Bara postavljena prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.
1930. - Britanske vlasti u Indiji uhapsile Mahatmu Gandija zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.
1936. - Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja okupirale Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. u oslobođeni grad ušao etiopski car Haile Selasije I.
1945. - Trupe SAD u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mauthauzen.
1945. - Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete Fau1 i Fau2.
1949. - U palati Sent Džems (Saint James) u Londonu potpisan je 5. maja 1949. Statut kojim je osnovan Savet Evrope. Statut je potpisalo deset zemalja: Belgija, Francuska, Luksemburg, Holandija, Velika Britanija, Irska, Italija, Danska, Norveška i Švedska. Strasbur (Strasbourg) je postao stalno sedište Saveta. Savet Evrope je prva međunarodna organizacija osnovana posle Drugog svetskog rata, a njeni glavni zadaci su jačanje demokratije, ljudskih prava i vladavine zakona u zemljama članicama
1954. - General Alfredo Štresner vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čavesa, započevši diktaturu koja je trajala 34 godine.
1955. - Odlukom saveznika, Savezna Republika Nemačka ponovo je stekla suverenitet.
1961. - Iz Kejp Kanaverala lansiran kosmički brod Merkjuri, prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom. Brodom upravljao Alen Bartlet Šepard.
1977. - Umro nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard, zapadnonemački kancelar u vreme privrednog oporavka zemlje posle Drugog svetskog rata.
1978. - Teroristička organizacija Crvene brigade saopštila da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo nađeno dva dana kasnije u automobilu u centru Rima.
1981. - Bobi Sends je prvi od 10 pripadnika IRA koji je umro u zatvoru Mejz, u Severnoj Irskoj, od posledica štrajka glađu.
1993. - Umro američki pisac i intelektualac Irving Hou.
1999. - Indonezija i Portugal potpisali dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.
2001. - Pripadnici pobunjeničke grupe UNITA u Angoli kidnapovali 51 dečaka i 9 devojčica iz internata za ratnu siročad. U pobuni poginulo oko 200 civila.
2003. - Haški tribunal podigao optužnicu protiv bivšeg načelnika Državne bezbednosti Srbije Jovice Stanišića i bivšeg komandanta Jedinice za specijalne operacije Franka Simatovića, kojom se terete za učešće u zajedničkom zločinačkom poduhvatu uklanjanja nesrba sa velikih delova teritorija Hrvatske i BiH, tokom ratova od 1991. do 1995. Pomenuti su uhapšeni 13. marta u policijskoj akciji Sablja, a posle podizanja optužnice izručeni su sudu u Hagu.
2003. - Ruanda oslobodila više od 22.000 zatvorenika, uglavnom umešanih u masakr koji je 1994. počinila hutska milicija, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umerenih Huta. U zatvoru ostalo oko 80.000 ljudi, gde većina čeka suđenje.
2003. - Umro Valter Sisulu, jedan od veterana u borbi protiv bele manjine u Južnoj Africi i dugogodišnji prijatelj i mentor Nelsona Mandele, najpoznatijeg borca protiv aparthejda.
2004. - U aukcijskoj kući Sotbi u Njujorku, Pikasova slika "Dečak s lulom" postigla cenu od 104.168.000 dolara, svetski rekord u aukcijskoj prodaji slika.
2005. - Na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji Laburistička partija Tonija Blera osvojila apsolutnu većinu u Parlamentu, a Bler osvojio treći uzastopni mandat na mestu premijera.

6. maj

- Danas je hrišćanski praznik Đurđevdan, veoma raširena krsna slava među Srbima. Za taj veliki prolećni praznik plodnosti vezani su mnogi običaji - ustaje se rano i kupa se u rekama, odlazi u prirodu, bere bilje kojim se krmi stoka, pletu venci i njima kite kuće, stoka i košnice, opasuje se vrbovim i drenovim prućem, u njive se postavljaju krstovi od leskove mladice, kolje se žrtveno jagnje. Iz doba vojevanja Srba protiv Turaka nastala je izreka "Đurđev danak, hajdučki sastanak". Prema predanju, Sveti Đorđe je kažnjen razapinjanjem na točak kad je, kao tribun u vojsci rimskog cara Gaja Aurelija Valerija Diokletijana (Gaius Aurelius Valerius Diocletianus), javno priznao da ispoveda hrišćanstvo. Bog mu je "podario moć da svakom Božijem stvoru koji mu se molbom obrati pomaže u bedi i nevolji".

1237. - U manastiru Mileševa sahranjene su mošti oca srpske državotvornosti Svetog Save, bezmalo godinu i po dana posle njegove smrti u bugarskoj prestonici Trnovo, gde je umro vraćajući se iz Jerusalima u Srbiju. Bugarski car Ivan Asen II jedva je pristao na zahtev Savinog sinovca, kralja Vladislava, da mošti prenese u otadžbinu - i Asen i Trnovljani smatrali su počivanje Savinog tela kod njih za veliku milost Božju.

1733. - Odigrao se prvi međunarodni boks meč. Bob Vitaker pobedio je Tita di Karnija.

1804. - U Ostružnici kod Beograda počela je ustanička skupština, radi uspostavljanja sudskih i upravnih vlasti na oslobođenoj teritoriji, koju je sazvao vođa Prvog srpskog ustanka - Karađorđe. Tokom skupštine okončane 15. maja propao je pokušaj nekih starešina da je usmere protiv Karađorđa i ponovo postave pitanje vođstva ustanka.

1804. - Surinam (Holandska Gijana) je prodat Engleskoj.

1830. - Miloš Obrenović je od 70 naočitih srpskih momaka formirao Gvardiju. Gvardija je bila tada, kao i Garda danas (koja inače ovaj dan proslavlja kao svoj), najelitniji i najreprezentativniji deo vojske.

1835. - Izašlo je prvo izdanje New York Herald-a.

1851. - Dr John Gorrie patentira "mašinu za hlađenje", preteču današnjeg frižidera.

1856. - Rođen je Sigmund Frojd, naučnik, lekar za nervne bolesti, profesor nervne patologije i osnivač psihoanalize.

1861. - Rođen je Rabindrant Tagore, indijski pesnik i filozof, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. godine. Glavna dela "Gradinar", Dom i svet", "Brodolom"...

1868. - Rođen je srpski matematičar Mihajlo Petrović, osnivač Beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije i mnogih inostranih akademija nauka. Kao dečak, izučio je ribarski zanat kod beogradskog alasa Gašpara Čuklje, potom položio majstorski ispit ribarskog esnafa i tako dobio nadimak Mika Alas. Napisao je više od 400 radova iz teorijske i primenjene matematike, matematičke fizike i hemije, mehanike, geometrije i opšte fenomenologije. Tvorac je matematičke fenomenologije i teorije matematičkih spektara, koja je praktično primenjena u astronomskim, statističkim i drugim izračunavanjima, i veoma je doprineo matematičkoj analizi, posebno teoriji diferencijalnih jednačina i teoriji funkcija. Dela: "Kvalitativna integracija diferencijalnih jednačina", "Elementi matematičke fenomenologije", "Fenomenološko preslikavanje", "Predavanja o matematičkim spektrima", putopis "Kroz polarnu oblast", popularno napisan roman "Jegulje".

1890. - Mormonska crkva zabranjuje poligamiju.

1910. - Engleski kralj Džordž V stupa na presto.

1914. - Engleski Gornji dom odbija da prizna ženama pravo glasa.

1955. - Nemačka je ušla u NATO.

1992. - Umro je srpski agronom Radisav Radovanović, jedan od 1.300 srpskih kaplara slavnog Đačkog bataljona, predsednik Društva za čuvanje spomenika i negovanje tradicija oslobodilačkih ratova do 1918. Učestvovao je u Kolubarskoj bici, prešao Albaniju sa srpskom vojskom s kojom je, posle proboja Solunskog fronta, nastavio marš za oslobođenje otadžbine. Posle Prvog svetskog rata, diplomirao je agronomiju i bavio se istraživanjima u toj oblasti. Bio je direktor poljoprivrednog kombinata "Belje", a potom je radio u Poljoprivrednom kombinatu "Beograd".

7. maj

1663. - U Londonu je otvoreno prvo pozorište pod pokroviteljstvom kralja Čarlsa II (Charles).
1682. - Umro je ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, a napresto je došao Petar I (Petar Veliki).
1711. - U Dubrovniku je rođen Ruđer Bošković, matematičar, astronom, fizičar, filozof i diplomata, osnivač i direktor astronomske opservatorije u Breri kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice. Živeo je i radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu.
1727. - Na osnovu dekreta ruske carice Katarine I Jevreji su proterani iz Ukrajine.
1832. - Bavarski princ Oto fon Vitlsbah (Otto, Wittelsbach) izabran je za kralja Grčke koja je Londonskim ugovorom proglašena za kraljevinu.
1833. - Rođen je nemački kompozitor i pijanista Johanes Brams (Johannes Brahms). Njegove četiri simfonije i dva klavirska koncerta postali su standardi klasičnog repertoara.
1840. - Rođen je ruski kompozitor Petar Iljič Čajkovski, čija su dela prožeta ruskom narodnom muzikom i motivima iz bajki i ruske istorije. Njegova najvrednija dela su programski koncipirane simfonije, koncert za klavir i orkestar, kao i opere "Pikova Dama" i "Evgenije Onjegin", pisane prema Puškinovim istoimenim delima.
1892. - Rođen je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme "Plava grobnica", posvećene srpskim vojnicima poginulim u Prvom svetskom ratu posle povlačenja preko Albanije.
1893. - Povodom 400-godišnjice osnivanja Obodske štamparije, Književno-umetnička zajednica priredila je prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.
1901. - Rođen je američki filmski glumac Gari Kuper (Gary), dobitnik Oskara za filmove "Narednik Jork" i "Tačno u podne".
1915. - Nemačka podmornica "U-20" torpedima je potopila britanski putnički brod "Lusitaniju", što je doprinelo odluci SAD da uđu u Prvi svetski rat. Poginulo je 1198 putnika i članova posade, među kojima i veliki broj Amerikanaca.
1928. - U Velikoj Britaniji je starosna granica izbornog prava žena snižena sa 30 na 21 godinu. 1939 - Nemačka i Italija sklopile su politički i vojni savez (Osovina Berlin - Rim). Kasnije se tom savezu pridružio i Japan.
1943. - Savezničke snage u Drugom svetskom ratu zauzele su Tunis i Bizertu.
1944. - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu otpočele napad na Sevastopolj i narednog dana ga oslobodile od nemačke vojske.
1945. - Potpisivanjem dokumenta o bezuslovnoj kapitulaciji Nemačke završen je Drugi svetski rat. Dokument su u Remsu potpisali feldmaršal Jodl u ime Vermahta i general-pukvnik Bedel Smit (Bedell Smith) u ime američkih i britanskih snaga. Francuski i ruski oficiri bili su svedoci. Dokument o okončanju rata potpisan je 9. maja u Berlinu.
1954. - Vijetnamske trupe potukle su Francuze kod Dijen Bijen Fua, čime je okončana francuska dominacija u Indokini.
1960. - Leonid Brežnjev je na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR zamenio maršala Klimenta Vorošilova.
1995. - Na predsedničkim izborima u Francuskoj Žak Širak (Jacques Shirac) pobedio je socijalističkog kandidata Lionela Žospena (Jospin).
1996. - Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine na području bivše Jugoslavije u Hagu počelo je suđenje bosanskom Srbinu Dušanu Tadiću, prvo suđenje za ratni zločin posle Nirnberga i Tokija.
1997. - Vlada SAD osudila je Švajcarsku zbog prihvatanja zlata i dragocenosti od žrtava holokausta za vreme Drugog svetskog rata.
1999. - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je centar Niša gde je poginulo 16, a ranjeno oko 70 ljudi.
1999. - Papa Jovan Pavle II posetio je Rumuniju, kao prvi poglavar Rimokatoličke crkve koji je, posle hiljadugodišnjeg raskola, posetio neku pravoslavnu zemlju.
2001. - Ronald Bigz, učesnik u "najvećoj pljački veka" u Engleskoj 1963, dobrovoljno se predao britanskim vlastima, nakon što je 35 godina proveo u Brazilu.
2002. - Pri padu aviona McDonel-Daglas MD-82, kineske avio-kompanije u more u blizini grada Daliana, poginulo je svih 112 putnika i članova posade.
2004. - Predsednik Rusije Vladimir Putin položio je svečanu zakletvu u Kremlju i time zvanično započeo drugi predsednički mandat.
2006. - Poslednja preživela putnica koja se sećala katastrofe broda "Titanik", Lilijan Asplujd (Lillian) umrla je u 99. godini. U nesreći su iz njene porodice stradali otac i troje braće, dok su ona, njena majka i brat preživeli brodolom.

8. MAJ

1439. - Pobedom francuske vojske nad Englezima završena je opsada Orleana u Stogodišnjem ratu.
1794. - U Parizu je, po nalogu Revolucionarnog suda, giljotinom pogubljen francuski hemičar Antoan Lavoazije (Antoine Lavoisier), osnivač moderne hemije. Formulisao je zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije.
1815. - Na brdu Ljubić, kod Čačka, Srbi su u Drugom srpskom ustanku potukli trostruko jaču tursku vojsku.
1828. - U Švajcarskoj je rođen Henri Dunan (Dunant), osnivač Crvenog krsta (1863) i dobitnik prve Nobelove nagrade za mir 1901.
1852. - Potpisan je Londonski protokol kojim se garantuje integritet Danske.
1873. - Umro je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil (John Stuart Mill), jedan od osnivača filozofije liberalizma, političke ekonomije, tvorac teorije indukcije u logici i zastupnik utilitarizma u etici ("O slobodi", "Principi političke ekonomije", "Utilitarizam", "Sistem logike").
1873. - Zaharije Stefanović Orfelin izdao je u Beču knjigu "Iskusni podrumar", prvu knjigu o proizvodnji vina na srpskom jeziku.
1880. - Umro je francuski pisac Gistav Flober (Gustave Flaubert), autor romana "Gospođa Bovari" zbog kojeg je bio optužen za povredu javnog morala ("Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenje svetog Antonija").
1884. - Rođen je američki državnik Hari Truman (Harry), 33. predsednik SAD (1945-53). Predsednik je postao posle smrti Frenklina Ruzvelta (Franklin Roosevelt). Uveo je doktrinu (Trumanova doktrina) o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim levičarskim pokretima.
1900. - Srpski fizičar Mihailo Pupin patentirao je u Njujorku aparat za telefonske i telegrafske prenose na velike udaljenosti.
1903. - Na Tahitiju je umro francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen (Paul Gauguin) "Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja").
1921. - U Švedskoj je ukinuta smrtna kazna.
1949. - Stvorena je Savezna Republika Nemačka, u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljene posle Drugog svetskog rata i poraza nacista. Formirana je privremena vlada na čelu sa Konradom Adenauerom.
1952. - Umro je američki filmski producent Vilijem Foks (William Fox), osnivač filmske korporacije "Foks" (1915), kasnije "Tventit senčeri Foks".
1973. - U Južnoj Dakoti, u SAD, okončana je pobuna Indijanaca koji su 10 nedelja u opsadi držali malo prerijsko naselje.
1980. - U Beogradu je sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.
1984. - Sovjetski olimpijski komitet odlučio je da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.
1992. - U SR Jugoslaviji je penzionisano 38 generala, među kojima i načelnik Generalštaba Blagoje Adžić. Novi šef GSS postao je general-pukovnik Života Panić.
1992. - U SR Jugoslaviji je penzionisano 38 generala, među kojima i načelnik Generalštaba Blagoje Adžić. Novi šef GSS postao je general-pukovnik Života Panić.
1999. - U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena je ambasada Kine u Beogradu. Poginulo je četvoro kineskih državljana, a najmanje 10 ranjeno. Incident je ozbiljno poljuljao odnose SAD i Kine i usledili su masovni protesti u Kini.
1999. - Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen je Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo telo pronađeno je kod Lipljana na Kosovu.
1999. - Umro britanski filmski glumac Dirk Bogard (Bogarde) poznat po ulogama "Smrt u Veneciji", "Žrtva" i "Sluga".
2001. - SR Jugoslavija je primljena kao punopravni član u Svetsku banku.
2001. - Papa Jovan Pavle II okončao je svoju istorijsku posetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju je napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.
2003. - U američkom Senatu jednoglasno je usvojen predlog o proširenju NATO-a za sedam bivših istočno-evropskih komunističkih zemalja (Letonija, Litvanija, Estonija, Slovenija, Slovačka, Bugarska i Rumunija).
2003. - Marokanski kralj Muhamed (Mohammed) je povodom rođenja svog sina, naslednika, oslobadio više od 9.000 zatvorenika, što je najveća amnestija u istoriji ove zemlje.
2006. - Haški tribunal osudio je bosanskog Hrvata Ivicu Rajića na 12 godina zatvora zbog zločina nad muslimanskim civilima u srednjoj Bosni 1993. godine.

9. maj

1502. - Španski moreplovac Kristofer Kolumbo (Cristoforo Colombo)isplovio je iz španske luke Kadiz na četvrto i poslednje putovanje u Novi svet. Kolumbo je umro 1506. u Španiji uveren da je na svojim putovanjima stigao u Aziju.
1788. - Britanski parlament je ukinuo trgovinu robljem.
1800. - Rođen je Džon Braun (John Brown), borac za ukidanje ropstva u SAD. Izvršio je čuveni napad na arsenal u Harpers Feriju 1859, zbog čega je optužen za izdaju i pobunu robova i osuđen na smrt vešanjem. Njegovo pogubljenje 2. decembra 1859. dovelo je do zaoštravanja borbe između abolicionista i robovlasnika.
1805. - Umro je jedan od najvećih nemačkih i svetskih pesnika Fridrih Šiler (Friedrich Shiller). Veliku slavu stekao je dramama "Razbojnici", "Don Karlos" i "Vilhelm Tel", koje su i danas na repertoarima svetskih pozorišta.
1850. - Umro je francuski hemičar Žozef Gejlisak (Joseph Gay-Lusssac), koji je utvrdio da se pritisak gasa povećava u zavisnosti od temperature.
1860. - Rođen je škotski pisac Džejms Metju Beri (James Matthew Barrie), autor knjige o Petru Panu.
1877. - Rumunija je proglasila nezavisnost, mesec dana nakon štoje sklopila savez sa Rusijom protiv Otomanskog carstva.
1901. - U Melburnu je otvoren prvi parlament Australije.
1911. - Grupa oficira, učesnika u dvorskom prevratu i ubistvukralja Aleksandra Obrenovića 1903, osnovala je u Beogradu tajnu organizaciju "Ujedinjenje ili smrt" ("Crna ruka").
1926. - Amerikanci Ričard Berd (Richard Byrd) i Flojd Benet (Floyd Bennett) prvi su preleteli avionom Severni pol.
1927. - Kanbera je postala glavni grad Australije umesto Melburna.
1931. - Umro je američki fizičar Albert Majkelson (Michelson),koji je pomoću rotirajućeg ogledala odredio tačnu brzinu svetlosti. Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1907.
1936. - Italija je zvanično okupirala Abisiniju (Etiopija) iitalijanskog kralja Vitorija Emanuela III (Vittorio Emanuele) proglasila abisinskim carem.
1945. - Nemački feldmaršal Vilhelm Kajtel (Wilhelm Keitel)potpisao je u Berlinu završni dokument o okončanju Drugog svetskog rata. U ime saveznika dokument su potpisali sovjetski maršal Georgij Žukov i britanski general Artur Teder. Dokument o bezuslovnoj predaji Nemačke potpisan je 7. maja u Remsu.
1946. - Kralj Vitorio Emanuele III je abdicirao, a Italija jepostala republika.
1948. - Komunistička partija Jugoslavije odbacila je optužbe sovjetskih komunista protiv politike jugoslovenskog rukovodstva. Usledila je Rezolucija Informbiroa i višegodišnji politički i ekonomski pritisak tadašnjeg sovjetskog bloka na Jugoslaviju.
1950. - Ministar inostranih poslova Francuske Rober Šuman (Robert Shuman) uputio je poziv za pomirenje Francuske i Nemačke i predložio stvaranje Zajednice za ugalj i čelik, prethodnice Evropske unije. Šumanov plan je 1951. godine potpisalo šest zemalja. Ovaj datum obeležava se kao Dan evropskih integracija.
1952. - Širom Jugoslavije održani su masovni protesti zbog Londonskog sporazuma kojim je Zona "A" Slobodne teritorije Trst pripala Italiji.
1960. - SAD su postale prva zemlja u kojoj su legalizovane piluleza sprečavanje začeća.
1976. - Ulrike Majnhof (Meinhof), vođa zapadno nemačke terorističke grupe "Bader-Majnhof", obesila se u zatvorskoj ćeliji.
1978. - U parkiranom automobilu u centru Rima pronađeno je telo bivšeg italijanskog premijera Alda Mora, kojeg su teroristi "Crvenih brigada" oteli 54 dana ranije.
1986. - Umro je nepalski planinar Tenzing Norgaj (Norgay), koji jes Novozelanđaninom Edmundom Hilarijem (Hillary) u maju 1953. prvi osvojio "krov sveta" Maunt Everest.
1993. - Počeli su sukobi Hrvata i Muslimana u Mostaru koji sudoveli do podele grada na muslimanski i hrvatski deo. Muslimani i Hrvati su do tada bili saveznici u borbama protiv Srba u bosanskom ratu (1992-95).
1995. - Na kraju trodnevne proslave 50-godišnjice završetka Drugog svetskog rata u Evropi i Dana pobede, svetski lideri pozvali su na globalno pomirenje. Centralne proslave održane su u Parizu i Moskvi.
1996. - Joveri Museveni (Yoweri) pobedio je na prvim predsedničkimizborima organizovanim u Ugandi posle 16 godina.
2001. - Predsedniku SR Jugoslavije Vojislavu Koštunici u Njujorkuje uručena nagrada Instituta Istok-Zapad za svetskog državnika godine.
2001. - U haosu koji je na stadionu u Akri (Gana) nastao kada jepolicija bacila suzavac na razjarene navijače, 126 ljudi izgubilo je život.
2002. - U eksploziji nagazne mine tokom proslave Dana pobede, ujužnoj ruskoj republici Dagestanu u gradu Kaspijsk, poginulo je 42, a povređeno je 150 osoba.
2004. - Čečenski predsednik Ahmad Kadirov i još 24 osobe poginuli su u eksploziji bombe na stadionu u Groznom, glavnom gradu Čečenije, tokom proslave Dana pobede.

10. MAJ

1497. - Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči (Vespuchi) krenuo je na prvo putovanje u Novi svet. Doplovio je do obale Brazila i Hondurasa, uveren da je otkrio novi kontinent između Evrope i Azije.
1655. - Britanci su od Španije preuzeli Jamajku koja je pod španskom vlašću bila 161 godinu.
1744. - Kralj Francuske Luj XV (Louis) umro je od malih boginja. Presto je nasledio kao petogodišnjak 1715, posle smrti pradede Luja XIV. Poražen u Sedmogodišnjem ratu (1756-63) kao saveznik Austrije protiv Prusije i Velike Britanije, mirom u Parizu 1763. bio je prisiljen da posede u Severnoj Americi i Indiji preda Velikoj Britaniji. Njegova vladavina dovela je Francusku na prag revolucije.
1760. - Rođen je francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil (Claude Joseph Rouget, Lisle) koji je 1792. napisao reči i melodiju francuske himne "Marseljeza".
1844. - Načelnik Ministarstva prosvete u srpskoj vladi, Jovan Sterija Popović, uputio je svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Ovaj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru.
1865. - Trupe Unije zarobile su u Američkom građanskom ratu predsednika Konfederacije Džefersona Dejvisa (Jefferson Davis).
1871. - Francuska i Nemačka potpisale su sporazum u Frankfurtu kojim su Alzas i Lorena ustupljeni Nemcima.
1881. - Krunisan je rumunski kralj nemačkog porekla Karol I Hoencolern (Carol Hohenzollern), prvi kralj Rumunije.
1894. - Rođen je američki kompozitor i dirigent Dimitri Tjomkin (Tiompkin). Poznat je i kao autor filmske muzike ("Tačno u podne", "Rio Bravo", "Starac i more").
1923. - Između Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčke sklopljena je Konvencija o osnivanju Slobodne zone u Solunu, kojom je na 50 godina Kraljevini pripala carinska uprava. Novi aranžman između Jugoslavije i Grcke potpisan je 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina.
1933. - U Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti su spalili više od 25.000 knjiga (Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna ...), najavljujući na taj način "novo razdoblje u istoriji nemačke kulture".
1940. - Vinston Čerčil je postao britanski premijer, nakon što je Nevil Čembrlen (Neville Chamberlain), potpisnik Minhenskog sporazuma, podneo ostavku.
1940. - Nemačka je bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija je posle nemačke invazije na Dansku zaposela bivšu dansku koloniju Island.
1941. - Hitlerov zamenik Rudolf Hes (Hess) spustio se padobranom u Škotsku sa namerom da počne mirovne pregovore. Uhapšen je i kraj rata proveo je u britanskom zatvoru. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je za ratne zločine na doživotnu robiju.
1945. - Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele su Prag; Saveznici su preuzeli Rangun od Japanaca.
1960. - Američka nuklearna podmornica "Triton" završila je 84-dnevno putovanje oko sveta.
1977. - Umrla je američka filmska glumica Džoan Kraford (Joan Crawford), jedna od najvećih holivudskih zvezda tridesetih godina 20. veka, dobitnica Oskara 1945. za film "Mildred Pirs".
1979. - Umrla je Ita Rina, najpoznatija jugoslovenska filmska glumica između dva svetska rata, koja je slavu stekla filmom "Erotikon". Ušla je u svetsku enciklopediju filma.
1981. - Fransoa Miteran (Francois Mitterrand) postao je predsednik Francuske pobedivši u drugom krugu Valeri Žiskar D'Estena (Valery Giscard D'Estaing).
1988. - SAD su stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti UN kojom je Izrael osuđen za invaziju na jug Libana.
1993. - Više od 200 tajlandskih radnika poginulo je u požaru koji je zahvatio fabriku igračaka u provinciji Nakon Patom.
1994. - Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni (Berlusconi) postao je predsednik italijanske vlade u koju su, prvi put od Drugog svetskog rata, ušli neofašisti.
1994. - Nelson Mandela izabran je za predsednika Južne Afrike i postao prvi crnac predsednik te zemlje.
1995. - Svetska zdravstvena organizacija u Ženevi saopštila je da bi uzročnik smrtonosne epidemije u Zairu mogao biti virus ebola.
1997. - U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo je najmanje 1.560 ljudi.
2001. - Jugoslovenska skupština ratifikovala je Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama SRJ i Republike Srpske koji su 5. marta u Banjaluci potpisali jugoslovenski predsednik Vojislav Koštunica i predsednik RS Mirko Šarović.
2002. - Bivši agent FBI Robert Hansen (Hanssen) osuđen je u Americi na doživotnu robiju, zbog prodaje Moskvi strogo poverljivih dokumenata, čime je postao špijun koji je naneo najveću štetu u američkoj istoriji.
2002. - Umro je Iv Rober (Yves Robert), francuski glumac i režiser, koji je najveći domet ostvario filmovima "Visoki Plavi Čovek sa Jednom Crnom cipelom" i "Rat dugmadima".
2003. - Sud u Jemenu osudio je na smrt Abeda Abdula Razaka Kamela zbog ubistva tri američka baptistička misionara i ranjavanje jednog, u decembru 2002. godine u jednoj bolnici u gradu Džibla.
2005. - Egipatski parlament odobrio je ustavni amandman kojim je, po prvi put u istoriji ove države, dozvoljeno učešće više kandidata na predsedničkim izborima.
2006. - Za predsednika Italije, jedanaestog po redu posle II svetskog rata, izabran je Đorđo Napolitano i on je prvi bivši komunista na toj funkciji.

11. maj

330. - Rimski car Konstantin I Veliki proglasio je grčki grad Vizant za novu prestonicu Rimskog carstva. Grad, koji je po njemu nazvan Konstantinopolj (Carigrad) osvojili su Turci 1453. i kao Istanbul bio je prestonica Otomanskog carstva do 1923.
483. - Rođen je vizantijski car Justinijan I Veliki, koji je tokom vladavine (od 527) nastojao da obnovi jedinstvo Rimskog carstva sa sedištem u Carigradu. Zaslužan je za kodifikaciju rimskog prava.
483. - Rođen je vizantijski car Justinijan I Veliki, koji je tokom vladavine (od 527) nastojao da obnovi jedinstvo Rimskog carstva sa sedištem u Carigradu. Zaslužan je za kodifikaciju rimskog prava.
1686. - Umro je nemački fizičar i pronalazač Oto fon Gerike (Otto von Guericke). Prvi je demonstrirao vakuum, izumeo je vazdušnu pumpu, vazdušnu vagu i barometar.
1745. - Francuske trupe pobedile su Britance u bici kod Fontenoa i preuzele Holandiju od Austrije.
1778. - Umro je engleski državnik Vilijam Pit Stariji (William Pitt the Elder), jedan od pokretača Sedmogodišnjeg rata (1756-63) posle kojeg je Britanija postala kolonijalna sila.
1824. - Britanske snage preuzele su Rangun u Burmi.
1867. - Londonskim ugovorom zagarantovana je samostalnost i neutralnost Luksemburškog Vojvodstva.
1888. - Rođen je američki kompozitor Irving Berlin. Proslavio se kao autor zabavne muzike, a njegova pesma "Vajt Krismes" ubraja se i danas u bestselere američkog tržišta ploča.
1889. - Rođen je jugoslovenski kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu. U težnji ka oblikovanju nacionalnog izraza, spojio je elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom ("Simfonija orijenta", "Haos", "Heliofonija", "Simfonijski ep").
1904. - Rođen je španski nadrealistički slikar Salvador Dali, jedan od najvećih slikara 20. veka. Radio je i kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela (Louis Bunuel) "Andaluzijski pas" i "Zlatno doba".
1931. - Propast najveće austrijske banke Kredit-Anstalt označila je početak finasijskog kolapsa centralne Evrope.
1949. - Sijam je promenio ime u Tajland; Izrael je primljen u UN.
1968. - U nastojanju da okonča žestoke sukobe studenata sa policijom, francuski premijer Žorž Pompidu (Georges Pompidou) učinio je ustupke studentskim zahtevima.
1973. - Uspostavljeni su diplomatski odnosi Savezne Republike Nemačke i Demokratske Republike Nemačke, čime je okončano razdoblje nepriznavanja DR Nemačke kao suverene države.
1981. - Umro je popularni rege pevač Bob Marli (Marley).
1987. - Indijski premijer Rađiv Gandi (Rajiv Gandhi) stavio je Penđab pod federalnu kontrolu zbog pobune Sika.
1988. - U Moskvi je umro britanski novinar i dvostruki agent Harold Adrijan Rasel, "Kim" Filbi (Adrian Russell, Philby), jedan od najuspešnijih špijuna u sovjetskoj obaveštajnoj službi.
1992. - Zbog umešanosti jugoslovenske vojske u sukobe u Bosni, ministri inostranih poslova EZ doneli su odluku da povuku ambasadore iz Beograda i zatražili suspendovanje članstva SR Jugoslavije u OEBS-u.
1992. - Tokom pozorišnih susreta "Joakim Vujić" u Kruševcu umro je srpski glumac Jovan Milićević.
1996. - Američki putnički avion DC-9 se srušio u močvaru Everglejds na Floridi ubrzo po poletanju s aerodroma u Majamiju. Poginulo je svih 110 putnika i članova posade.
1997. - Superkompjuter kompanije IMB "Duboko plavo" pobedio je svetskog šampiona u šahu, ruskog velemajstora Garija Kasparova, u meču od šest partija.
2000. - Indija je dočekala svog milijarditog stanovnika - u državnoj bolnici Safdarjang u Nju Delhiju rođena je devojčica.
2002. - Umro je Džo Bonano (Joe Bonanno) poznat pod imenom "Džo Banana" (97), jedan od osnivača američke mafije, koji nikada nije osuđivan tokom desetina godina koliko se nalazio na čelu "pet porodica" koje su se bavile organizovanim kriminalom.
2003. - Potpredsednik Demokratske partije socijalista (DPS) Filip Vujanović izabran je za predsednika Crne Gore.
2004. - U 93. godini umro je Fil Gerš (Phil Gersh), jedan od najpoznatijih holivudskih agenata, koji je decenijama zastupao vodeće holivudske zvezde, uključujući Hemfrija Bogarta (Hemphery), Dejvida (David) Nivena i Džejmsa Mejsona (James Mason).

12. maj

1567. - Rodjen Klaudio (Claudio) Monteverdi, italijanski kompozitor.
1607. - Engleski avanturista Džejms Smit osnovao je prvo englesko naselje na tlu Severne Amerike, koje je kasnije po njemu dobilo ime Džejmstaun.
1820. - Rođena je engleska bolničarka Florens Najtingejl (Florence Nightingale), koja je otvorila prvu školu za bolničarke. U Krimskom ratu (1853-56) organizovala je prvu ekipu za negu ranjenika.
1842. - Rođen je francuski kompozitor Žil Masne (Jules Massenet). Komponovao je preko 20 opera, uglavnom lirske tematike, kao i balete, oratorijume, orkestarsku muziku, kantate, solo pesme ("Manon", "Verter", "Don Kihot", "Tais").
1871. - Umro je francuski kompozitor Danijel Fransoa Espri Ober (Daniel Francois Esprit Auber), autor opera u kojima se smenjuju govorne i pevačke deonice ("Fra Diavolo", "Crni Domino").
1881. - Tunis postao francuski protektorat.
1884. - Umro je češki kompozitor Bedržih Smetana (Bedřich), osnivač češke opere i moderne muzike (opera "Prodana nevesta").
1888. - Britanija je uspostavila protektorat nad Severnim Borneom i Brunejom.
1904. - Rođen je čileanski pesnik Pablo Neruda. Bio je učesnik Španskog građanskog rata, nakon kojeg se posvetio idealima socijalne pravde. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1971. godine. ("Suton", "Dvadeset ljubavnih i jedna očajna pesma", "Španija u srcu")
1918. - Rođen je američki inženjer Džulijus Rozenberg (Julius Rosenberg), koji je sa suprugom Etel (Ethel), 1953. kao prvi civil u SAD, osuđen na smrt i pogubljen zbog špijunaže, uprkos kampanji širom sveta da im bude pošteđen život.
1925. - Vrhovni Sovjet SSSR-a usvojio je prvi sovjetski ustav.
1926. - Maršal Jozef Pilsudski izvršio je državni udar i uspostavio je vojnu diktaturu u Poljskoj.
1929. - Rodjen jevrejsko-američki kompozitor i klavirista, Bart Bakarak (Burt Bacharach), u Kanzas Sitiju, Mizuri. Komponovao je za mnoge uspešne pevače, kao što su Areta Frenklin, Tom Džons, Karpenters, Dion Vorvik i drugi. Snimio je preko 20 LP i CD izdanja.
1937. - Engleski kralj Džordž VI (George) krunisan je u Vestminsterskoj opatiji u Londonu. Ceremoniju je prenosila televizija BBC, prvi put uživo.
1943. - Predajom nemačkog generala fon Arnima u Tunisu završene su borbe u severnoj Africi u Drugom svetskom ratu.
1949. - Zvanično je okončana sovjetska desetomesečna blokada Berlina tokom koje je grad snabdevan iz Savezne Republike Nemačke vazdušnim mostom.
1957. - Umro je američki filmski glumac i jedan od najvećih režisera nemog filma Erih fon Štrohajm (Erich von Stroheim) ("Pohlepa", "Svadbeni marš", "Kraljica Keli").
1965. - Zapadna Nemačka je uspostavila diplomatske odnose sa Izraelom, a arapske zemlje su prekinule odnose sa vladom u Bonu.
1988. - Svetska zdravstvena organizacija objavila je da u svetu ima više od 34.000 obolelih od side.
1992. - Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini je na zasedanju u Banja Luci donela odluku o formiranju Vojske Republike Srpske i osnivanju novinske agencije SRNA; nemoćni da spreče širenje sukoba u Bosni, posmatrači EZ napustili su Sarajevo.
1995. - Vlasnici "Rokfeler centra" u Njujorku, iza kojih je stajao japanski kapital, objavili su bankrot.
1997. - Predsednik Rusije Boris Jeljcin i čečenski vođa Aslan Mashadov potpisali su sporazum o obustavi neprijateljstava.
2001. - Umro je popularni pevač Peri Komo (Perry Como), čiji je opušteni vokalni stil šest decenija vladao scenom, sa baladama kao što su "Uhvati zvezdu padalicu" i "Nemoguće".
2003. - Iranski predsednik Mohamad Katami (Mohammad Khatami) doputovao je u Liban i on je prvi iranski lider koji je posetio Liban od islamske revolucije 1979. godine.
2003. - U dva samoubilačka bombaška napada u Čečeniji, poginulo je najmanje 75, a povređeno stotine osoba.
2003. - Umro je Princ Sadrudin Aga Kan (Sadruddin Aga Khan), bivši komesar Agencije UN za izbeglice i izaslanik UN u Avganistanu.

13. maj

1643. - Veliki zemljotres u Santjagu (Čile) usmrtio je trećinu stanovništva grada.

1798. - Rođen je srpski slikar Konstantin Danil, jedan od najvećih srpskih slikara 19. veka, predstavnik srpskog bidermajera. U stilu i tehnici bliskim bečkim klasicistima radio je ikonostase (najznačajniji su u Uspenskoj crkvi u Pančevu i u eparhijskoj crkvi u Temišvaru), portrete, mrtvu prirodu, kompozicije. Dostigao je pravo majstorstvo kao portretista, ispoljavajući izuzetnu umetničku snagu i plemenitost kolorita, pogotovo u periodu oslobađanja stega stilizacije, kad je modelovao slobodnije i težio psihološkoj analizi, što je naročito upečatljivo u portretima "Pavle Kengelac" i "Umetnikova žena".

1830. - Ustanovljena je Republika Ekvador. Prvi njen predsednik bio je Juan Jose Flores.

1835. - Osnovana je prva strana ambasada na Havajima.

1848. - Skupština predstavnika 175 crkvenih opština vojvođanskih eparhija, zajedno s delegatima iz Srbije, izabrala je u Sremskim Karlovcima mitropolita Josifa Rajačića za partijarha, a pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu. Skupština je istakla i pravo Srba u Austriji i Ugarskoj na autonomni politički i kulturni razvoj, a 15. maja proglasila je Srpsku Vojvodinu, koja je obuhvatala Srem, Vojnu Krajinu u Sremu, Baranju i Bačku s bečejskim i šajkaškim okruzima i Banat s Vojnom Krajinom i kikindskim okrugom. Proklamovan je savez Srpske Vojvodine sa Slavonijom, Hrvatskom i Dalmacijom. Austrijska i mađarska vlada proglasile su odluke Majske skupštine nezakonitim, ali je austrijski ustav od 4. marta 1849. potvrdio osnivanje Srpske Vojvodine i Tamiškog Banata, u koje su uključeni Bodroška, Torontalska, Tamiška i Krašovska županija i Rumski i Iločki okrug Sremske županije. Vojvodina je dobila status posebne upravne teritorije, a austrijski car dobio je titulu velikog vojvode. Austrija je 27. decembra 1860. ukinula Srpsku Vojvodinu i priključila je Ugarskoj.

1851. - Rođen je srpski pisac Laza Lazarević, jedan od najboljih srpskih realista. Prava je završio u Beogradu a medicinu u Berlinu. Napisao je samo devet pripovedaka, a jedna od njih - "Švabica" - fragmentarno je sačuvana. Mada obeležene patrijarhalnim pogledima na život, njegove pripovetke - sažete, s veoma snažnom unutrašnjom dramatikom - imaju klasičnu vrednost. Prevodio je ruske pisce Nikolaja Gogolja i Alekseja Pisemskog, ruskog književnog teoretičara Nikolaja Černiševskog, kao i francuskog pisca Ežena Srkriba (Eugene Scribe). Kao lekar, učestvovao je u organizaciji saniteta u Srbiji i objavio 54 rada u stručnim medicinskim časopisima, od kojih neki imaju izuzetan značaj. Ostala dela: "Prvi put s ocem na jutrenje", "Sve će to narod pozlatiti", "Vetar", "Na bunaru", "Školska ikona", "On zna sve", "U dobri čas hajduci", "Verter".

1862. - Rođen je srpski pisac Janko Veselinović, realista i romantik narodnjak, prevashodno slikar mačvanskog sela, koje je opisivao s mnogo ljubavi, idealizujući patrijarhalni život. Odlično je poznavao srpski jezik i vešto ga koristio u romanima, pripovetkama i pozorišnim komadima. Dela: romani "Hajduk Stanko", "Junak naših dana", "Borci", zbirke pripovedaka "Slike iz seoskog života", "Od srca srcu", "Rajske duše", "Zeleni vajati", "Male priče", "Seljanka", pozorišna igra s pevanjem "Đido" (s Dragomirom Brzakom), komad "Potera" (s Čiča-Ilijom Stanojevićem).

1881. - Rođen je srpski socijalista Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji, pacifista, tj. vatreni protivnik rata, mada se kao rodoljub borio u oslobodilačkim ratovima Srbije od 1912. do pogibije 1914. Predvodio je u aprilu 1903. demonstracije u Beogradu protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića i potom je morao da emigrira u Beč. Po povratku u otadžbinu, posle Majskog prevrata 1903, uređivao je "Narodne novine". Sekretar Srpske Socijaldemokratske partije postao je 1908, a teorijski časopis "Borba" pokrenuo je 1910.

1887. - U Beogradu je osnovana Provizorna opservatorija Velike škole, čiji je rad omogućio izradu desetina naučnih radova koji su poslužili kao osnova za istraživanja klimatskih uslova. Kada je 1947. osnovan Republički hidrometeorološki zavod Srbije , Opservatorija je postala njegov sastavni deo.

1888. - U Brazilu je ukinuto ropstvo.

1931. - Umro je srpski kompozitor i horovođa Josif Marinković, član Srpske kraljevske akademije, koji je najveći deo stvaralaštva posvetio herojskoj romantičarskoj muzici, znatno je obogativši u tehničkom i izražajnom pogledu. Njegove solo pesme i mnoge horske kompozicije uz pratnju klavira poseban su doprinos srpskoj muzici. Završio je Orguljašku školu u Pragu, a u Beogradu je bio dirigent pevačkog društva "Obilić". Dela: horske kompozicije "Narodni zbor", "Junački poklič", "Kola", "Potočara", "Zadovoljna reka", solo pesme "Čežnja", "Kaži mi, kaži, Stojanke", crkvena muzika "Liturgija", "Pomen", "Carju nebesni", "Opelo".

1940. - Vinston Čerčil, britanski premijer, održao je čuveni govor u kojem je rekao da nema šta drugo da ponudi do "krv, suze i znoj".

1946. - U SAD-u je 58 čuvara iz logora Mathauzen osuđeno na smrt.

1950. - Diner's Club izbacio je svoje prve kreditne kartice.

1952. - Pandit Nehru postao je premijer Indije. On je posle Gandija najznačajniji borac za oslobođenje Indije od kolonijalnog ropstva.

1966. - Rolingstonsi su izdali album "Paint it Black".

1970. - Premijerno je prikazan film Bitlsa "Let it Be".

1979. - Iranski šah i njegova porodica u Teheranu su osuđeni na smrt.

14. maj

1316. - Rođen je Karlo IV Luksemburški, kralj Češke od 1346, rimsko-nemački car od 1355. U Pragu je osnovao prvi univerzitet u srednjoj Evropi (1348).
1610. - Ubijen francuski kralj Anri IV.
1643. - Na francuski presto došao je četvorogodišnji Luj XIV (Louis) nakon smrti oca Luja XIII. Regentkinja je bila njegova majka Ana Austrijska, ali je stvarnu vlast imao kardinal Mazaren.
1686. - Rodjen nemački pronalazač Gabriel Daniel Farenhajt (Fahrenheit), koji je napravio živin termometar (1741. godine)
1727. - Rodjen Tomas Geinsboro (Thomas Gainsborough), engleski slikar, jedan od najvećih portetista i pejzažista 18. veka. Umro 3. avgusta 1788. godine.
1771. - Rodjen Robert Oven (Owen). Rodjen je u Velsu, u Velikoj Britaniji i smatran je socijal-utopistom i društvenim reformatorom, ocem "kooperativnog pokreta". Govorio je da zlo kapitalizma potiče od privatnog vlasništva i religije. Umro je 1858. godine.
1796. - Engleski lekar Edvard Džener (Edward Jenner) uspešno je vakcinisao protiv velikih boginja jednog osmogodišnjeg dečaka i označio početak moderne imunologije.
1811. - Paragvaj je proglasio nezavisnost od Španije.
1900. - U Parizu su otvorene druge moderne Olimpijske igre, na kojima su prvi put učestvovale žene.
1912. - Umro je švedski pisac Avgust Strindberg (August Strindberg), jedan od najznačajnijih i najuticajnijih dramskih pisaca 20. veka ("Gospođica Julija", "Otac").
1932. - U Londonu je umro srpski političar, istoričar i ekonomist Čedomilj Mijatović, član Srpske kraljevske akademije. Kao šef srpske diplomatije potpisao je 1881. tajnu konvenciju sa Austro-Ugarskom. Prvi je u Srbiji počeo da izučava privrednu istoriju.
1940. - Tokom pregovora o predaji holandske vojske u Drugom svetskom ratu, nemački bombarderi razorili su dve trećine Roterdama. Poginulo je oko hiljadu ljudi, a 80.000 je ostalo bez kuća.
1944. - Rodjen Džordž Lukas (George Lucas), režiser (Star Wars filmovi)
1945. - Rodjena Frančeska Anis (Francesca Annis), filmska glumica
1948. - Ben Gurion je proglasio nezavisnu državu Izrael. Dan kasnije,vojske pet arapskih država – Egipta, Jordana, Sirije, Iraka i Libana su napale Izrael. Sukobi su trajali skoro neprekidno do 7. januara 1959. kada je potpisano primirje na Rodosu.
1955. - Zemlje istočnog bloka, na čelu sa Sovjetskim savezom, osnovale su Varšavski savez, potpisivanjem Varšavskog pakta.
1968. - Komunistička vlada u Čehoslovačkoj na čelu sa Aleksandrom Dubčekom (Alexander Dubcek) objavila je početak širokih društvenih reformi, poznatih kao "Praško proleće". Reforme su prekinute već u avgustu, ulaskom sovjetskih trupa u Prag.
1973. - SAD lansirale prvu svemirsku stanicu, Skylab 1, u orbitu oko Zemlje 75 tona teška, stanica je bila u orbiti oko Zemlje od 1973. do 1979. Astronauti su nekoliko puta boravili u njoj.
1973. - Lansirana je prva američka vasionska laboratorija "Skajlab I".
1989. - Vođa peronista Karlos Menem (Carlos) postao je predsednik Argentine, pobedivši na izborima kandidata vladajuće Radikalne partije Eduarda Angelosa (Angeloz).
1991. - Samoubistvo je izvršila Đang Ćing (Jiang Ching), udovica kineskog lidera Mao Cedunga (Zedong), jedan od vođa "Kulturne revolucije" (1966-1976).
1992. - Glavnoj ulici u Beogradu, ulici Maršala Tita, posle 47 godina promenjen je naziv u Ulicu srpskih vladara. Naziv je kasnije promenjen u kralja Milana.
1998. - Umro je američki pevač i filmski glumac Frenk Sinatra (Frank), koji je svetsku slavu stekao nizom muzičkih hitova kao što su "Stranci u noći" i "Njujork, Njujork". Dobitnik je Oskara za ulogu u filmu "Odavde do večnosti".
1999. - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođena je kolona izbeglica kod sela Koriša na Kosovu. Poginulo je 87 osoba, među kojima je najveći broj dece.
2001. - Lider koalicije desnog centra Silvio Berluskoni (Berlusconi) pobedio je na parlamentarnim izborima u Italiji i potom formirao 59. italijansku vladu od 1945.
2001. - Savet NATO odobrio je povratak jugoslovenske vojske i policije u sektor B Zone kopnene bezbednosti na administrativnoj granici između Kosova i Srbije, počev od 24. maja.
2002. - Na donatorskoj konferenciji u Njujorku, koju su pokrenule UN za prikupljanje pomoći za obnovu Srebrenice, koja je tokom rata u BiH bila enklava pod zaštitom UN, obećano 5,2 miliona dolara za obnovu tog grada.
2003. - Irački zvaničnici su saopštili da je iz masovnih grobnica u toj zemlji otkopano preko 2.200 tela, žrtava režima Sadama Huseina.
2003. - Posle blizu četrdeset godina planiranja i debata, otpočeli su podžemni radovi na zaštiti Venecije od tonjenja.

15. MAJ

1536. - Engleski sud je proglasio krivim za preljubu i incest Anu Bolen (Anne Boleyn), drugu ženu kralja Henrija VIII (Henry), i njenog brata lorda Rošfora (Rocheford) i osudio ih na smrt.
1571. - Tatari su osvojili i zapalili Moskvu.
1767. - Đenova je prodala Francuskoj ostrvo Korziku.
1773. - Rođen je austrijski državnik knez Klemens Meternih (Metternich), najuticajnija ličnost u Evropi tokom gotovo 40 godina, koliko je bio na mestu ministra inostranih poslova i kancelara Austrije (1809-48). Smatra se oličenjem apsolutističkog režima. Sa ruskim carem Aleksandrom I osnovao je Svetu alijansu čiji je osnovni cilj bio gušenje nacionalnih pokreta u Evropi.
1796. - Trupe Napoleona Bonaparte ušle su u Milano.
1847. - U Italiji je umro irski političar Danijel O'Konel, zvan Osloboditelj (O'Connell). Kao član britanskog parlamenta uspeo je da prisili britansku vladu da prihvati zakon o emancipaciji katolika (1829). Smatra se jednim od najboljih govornika 19. veka.
1848. - U Beču je izbio ustanak protiv apsolutističkog režima koji je primorao vladu da povuče oktroisani ustav donet 25. aprila i da raspiše izbore.
1859. - Rođen je francuski fizičar Pjer Kiri (Pierre Curie). Proučavao je magnetizam i radioaktivnost, a sa suprugom Marijom (Marie) otkrio je 1898. polonijum i radijum. Nobelovu nagradu za fiziku 1903. supružnici Kiri podelili su sa Antoan-Anrijem Bekerelom (Antoine-Henri Becljuerel).
1886. - Umrla je američka književnica Emili Dikinson (Emily Dickinson). Njene pesme otkrivene su i izdate nakon njene smrti, a tek u 20. veku postala je jedna od najvećih američkih pesnikinja.
1891. - Rođen je ruski pisac Mihail Afanasjevič Bulgakov, autor romana "Bela garda", pretočenog u dramu "Dani turbina" koja je s velikim uspehom igrana u teatru MHAT. Poznat je i po satiričnim i groteskno-fantastičnim pripovetkama, kao i po romanu "Majstor i Margarita".
1902. - Država Portugalija objavila bankrotstvo, finansijsku nelikvidnost.
1914. - Umro je srpski istoričar i književni kritičar Jovan Skerlić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Svojim književnim i javnim radom značajno je uticao na kulturni i politički život u Srbiji na početku 20. veka ("Istorija srpske književnosti").
1918. - Prva avionska pošta u svetu krenula je između Njujorka, Filadelfije i Vašingtona.
1923. - Velika Britanija priznala je Transjordan pod emirom Abdulahom (Abdullah) kao nezavisnu državu.
1940. - Raspuštena je Komunistička internacionala (Kominterna).
1940. - U SAD su počele da se prodaju prve najlon čarape.
1940. - Kapitulirala je holandska vojska u Drugom svetskom ratu.
1948. - Novostvorenu državu Izrael su napali egipatski avioni, a sa severa i istoka libanske i jordanske trupe.
1955. - U Beču je potpisan Austrijski državni ugovor kojim je okončana desetogodišnja saveznička okupacija, a Austrija postala nezavisna republika u granicama od 1. januara 1938.
1957. - Velika Britanija je izvršila prvu probu hidrogenske bombe u centralnom Pacifiku.
1957. - Velika Britanija izvršila prvu probnu eksploziju termonuklearne bombe na Božićnjem ostrvu u Pacifiku.
1961. - Počelo snimanje čuvenog filma Lorens od Arabije (Lawrence of Arabia).
1987. - Umrla je američka filmska glumica Rita Hejvort (Hayworth), holivudski seks simbol četrdesetih godina 20. veka ("Samo anđeli imaju krila", "Đilda", "Dama pod sumnjom").
1988. - Sovjetske trupe počele povlačenje iz Afganistana.
1989. - Sovjetski predsednik Mihail Sergejevič Gorbačov objavio je u Pekingu kraj kinesko-sovjetskih raskola.
1991. - Edit Kreson (Edith Cresson) postala je prva žena premijer Francuske.
1992. - Hiljade pristalica opozicije u Azerbejdžanu zauzelo je u Bakuu zgradu parlamenta i predsedničku palatu. Narednog dana s vlasti je zbačen predsednik Ajaz Mutalibov koji je potom izbegao u Moskvu.
1992. - Tokom povlačenja Jugoslovenske narodne armije (JNA) iz Bosne, u Tuzli je napadnut vojni konvoj. Poginulo je 49 vojnika.
1996. - Desničarski lider Atal Bihari Vadžpaji (Vajpayee) je postao premijer Indije, pošto je njegova Baratija Džanata partija na parlamentarnim izborima osvojila relativnu većinu. To je bilo prvi put da hindu nacionalista dobije mesto premijera.
1996. - Skupština SR Jugoslavije smenila je guvernera Narodne banke Jugoslavije Dragoslava Avramovića, tvorca privredne reforme koja je početkom 1994. zemlju izvukla iz hiperinflacije. Avramović je prethodnog dana u svom ekspozeu u Skupštini optužio vladu SR Jugoslavije da blokira pregovore sa međunarodnim finansijskim organizacijama i time gura zemlju u propast.
2001. - Šef UNMIK-a Hans Hekerup potpisao je u Prištini "Ustavni okvir za samoupravu na Kosovu" i pored protivljenja Srba sa Kosova, koji su smatrali da taj najviši pravni akt pokrajine nije u skladu s rezolucijom UN o njenom budućem statusu.
2002. - Narodna banka Jugoslavije saopštila da je dinar postao konvertibilan u svim tekućim transakcijama sa inostranstvom, po prvi put od 1946, kada je bivša Jugoslavija postala član MMF.
2003. - Haški tribunal za ratne zločine počinjene u Ruandi osudio je na doživotnu robiju bivšeg ministra informacija Eliezera Nijitegeka (Eliezer Niyitegeka), a bivšeg gradonačelnika Lorenta Semanzu na 25 godina zatvora, zbog učešća u genocidu 1994. godine.

16. MAJ

1532. - Španski osvajač Fransisko Pizaro (Francisco Pizarro)iskrcao se sa malom grupom vojnika na severnu obalu Perua. Savladavši otpor Indijanaca, Španija je 1572. osvojila Peru i držala ga u svom posedu do 1824.
1703. - Umro je francuski pisac Šarl Pero (Charles Perrault),autor čuvene zbirke bajki "Vilinske priče", u kojoj su i "Mačak u čizmama", "Crvenkapa" i "Uspavana lepotica".
1770. - U Versaju su se venčali francuski prestolonaslednik Luj(kasnije Luj XVI) i Marija Antoaneta (Marie Antoinette), kćerka austrijske carice Marije Terezije. Nakon Francuske revolucije 1789. osuđeni su na smrt i pogubljeni na giljotini 1793.
1804. - Napoleon Bonaparta se proglasio za imperatora, cara Francuske. Krunisanje je održano u katedrali Notr Dam u Parizu.
1812. - Turska i Rusija potpisale su ugovor o miru u Bukureštukojim su za srpske ustanike predviđeni opšta amnestija i pregovori sa turskim vlastima o autonomiji Srbije.
1881. - U okolini Berlina pušten je u saobraćaj prvi električni tramvaj.
1898. - Rođen je srpski pesnik, putopisac i diplomata Rastko Petrović. Pripadao je prvoj generaciji srpskih modernista, a njegova zbirka pesama "Otkrovenje" smatra se jednim od najznačajnijih dela srpske poezije između dva svetska rata.
1898. - Rođena je književnica Desanka Maksimović, jedna odnajpopularnijih srpskih pesnikinja ("Pesnik i zavičaj", "Tražim pomilovanje", "Nemam više vremena", "Slovo o ljubavi").
1905. - Rodjen Henri Fonda (Henry Fonda), američki glumac dobitnik nagrade Oskar.
1916. - Potpisan je ugovor o trojnoj anglo-francusko-ruskojkontroli Palestine radi podele bliskoistočnih teritorija Otomanskog carstva.
1917. - U Jonskom moru kod Krfa utopio se srpski pisac VladislavPetković Dis, kada je nemačka podmornica u Prvom svetskom ratu torpedovala brod na kome se nalazio ("Mi čekamo cara","Tamnica", "Nirvana", "Možda spava").
1920. - Švajcarska se uključila u Ligu Naroda (prethodnica Ujedinjenih Nacija)
1924. - Rođen je gambijski državnik Daud Džavara (Dawda Jawara), osnivac (1959) i lider (od 1960) Narodne progresivne stranke, predsednik Gambije od 1970. do 1994. kada je svrgnut državnim udarom.
1929. - U Holivudu su dodeljene prve nagrade Američke filmske akademije (od 1931. poznate kao Oskar) filmu "Krila", glumici Dženet Gejnor (Janet Gaynor) i glumcu Emilu Dženingsu (Jannings).
1929. - Ordžana prva dodela Oskara, nagrada Američke filmske Akademije.
1941. - Parlament Islanda ukinuo je ugovor s Kraljevinom Danskomiz 1814. po kojem je zemlja bila pod danskom dominacijom i proglasio nezavisnost. Nezavisna Republika Island proglašena je 17. juna 1944. nakon narodnog plebiscita.
1947. - Umro je engleski biohemičar Frederik Gaulend Hopkins(Frederick Gonjland), jedan od osnivača nauke o vitaminima. Sa holandskim lekarom Kristijanom Ajkmanom (Christiaan Eijkman) dobio je 1929. Nobelovu nagradu za medicinu.
1952. - Rodjen Pirs Brosnan (Pierce Brosnan), glumac, igrao glavnu ulogu u nekoliko filmova o Džejmsu Bondu.
1955. - Rodjena je Debra Vinger (Winger), američka filmska glumica
1961. - General Park Čung Hi (Chung-hee) izvršio je vojni udar uJužnoj Koreji. Bio je na vlasti do 1979, kad ga je ubio šef obezbeđenja.
1963. - Američki astronaut Gordon Kuper (Cooper) napravio 22 kruga oko Zemlje u vasionskom brodu.
1966. - Rodjena Dženet Džekson (Janet Jackson), američka pop pevačica, sestra Majkla Džeksona.
1969. - Sovjetski vasionski brod "Venera 5" približio se Veneri iizbacio sondu koja će slati podatke o toj planeti.
1972. - Umro je ganski političar i državnik Kvame Nkrumah, prvipredsednik nezavisne Gane (1957). Za doživotnog predsednika proglašen je 1962, ali je državnim udarom 1966. oboren sa vlasti.
1972. - Predsednici SFRJ i Rumunije Josip Broz Tito i NikolaeČaušesku (Nicolae Ceasescu) pustili su u rad hidroenergetski sistem "Đerdap" na Dunavu.
1974. - Helmut Šmit (Schmidt) je postao kancelar Zapadne Nemačkeposle ostavke Vilija Branta (Willy Brandt).
1974. - Skupština SFRJ proglasila je Josipa Broza Tita zadoživotnog predsednika države.
1975. - Japanka Junko Tabei je postala prva žena koja se popelana najviši svetski vrh - Maunt Everest.
1984. - Umro je američki pisac Irvin Šo (Irwin Shaw). Proslaviose romanom "Mladi lavovi" (1949) ("Lusi Kraun", "Dve sedmice u drugom gradu", "Bogataš i siromah", "Veče u Vizantiji").
1989. - Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov i kineski lider,Deng Hsijaoping (Xiaoping), sreli su se u Pekingu na Prvom kinesko-sovjetskom samitu, čime je i formalo, nakon 30 godina, prekinut "tihi hladni rat" između ove dve najveće komunističke države.
1989. - Automobilom-bombom u Bejrutu ubijen su libanski verskivođa šeik Hasan Halid (Hassan Khaled) i još 21 osoba.
1991. - Britanska kraljica Elizabeta (Elizabeth) je, tokomzvanične posete SAD-u, postala prva kraljica koja se obratila Kongresu.
1992. - Povlačeći se iz Bosne, JNA je digla u vazduh bihaćki aerodrom pod planinom Plješevicom vredan oko šest milijardi dolara.
1997. - Umro je italijanski filmski režiser Đuzepe de Santis(Giuseppe), jedan od najznačajnijih predstavnika filmskog neorealizma, nastalog u Italiji u prvim godinama posle Drugog svetskog rata ("Gorki pirinač", "Rim u 11 časova", "Cesta duga godinu dana").
2003. - Od srčanog udara umro je američki glumac Robert Stak(Stack) koji je slavu stekao ulogom detektiva Eliota Nesa (Ness) u TV seriji o borbi protiv mafije "Nesalomivi".
2005. - Usvajanjem zakona u kuvajtskom parlamentu, posle više od40 godina, žene su dobile pravo glasa i pravo učešća na izborima.

17. MAJ

1102. - Prvi ugarski kralj iz dinastije Arpadovića krunisan je u Biogradu za kralja Hrvatske i Dalmacije.
1395. - Umro Konstantin Dragaš, srpski vladar.
1395. - U bici kod Krajove, u današnjoj Rumuniji, poginuo je Konstantin Dragaš, srpski vladar.
1395. - Poginuo je srpski vlastelin Kralj Marko, u narodu poznak kao Marko Kraljević, opevan u narodnim pesmama, ispunjavajući svoju vazalsku obavezu da pomaže vojno sultana Bajazita u bici kod Krajove, u današnjoj Rumuniji. Tirci su vodili bitku sa vlaškim vodjom vojvodom Mirčom. Učestvovao je i despot Stefan Lazarević, kao i Konstantin Dragaš koji je takodje poginuo u boju.
1510. - Umro je italijanski slikar Sandro Botičeli (Botticelli). Njegova dela "Proleće" i "Rođenje Venere" smatraju se ovaploćenjem renesansnog duha. Po narudžbi Lorenca Medičija (Lorenzo Medici) prvi je među italijanskim slikarima uradio ilustracije za Danteovu "Božanstvenu komediju"
1673. - Luj Žolije (Louis Joliet) i Žak Merket (Jacques Marquette) pošli na istraživačko putovanje rekom Misisipi.
1775. - The Kontinentalni Kongres američkih država uveo zabranu trgovanja sa Kanadom tokom američke revolucije.
1792. - Osnovana Njujorška Berza (The New York Stock Exchange).
1846. - Patentiran novi muzički instrument saksofon koji je izmislio Adolf Saks (Adolphe Sax).
1939. - Švedska, Norveška i Finska odbile da potpišu sa Nemačkom pakt o nenapadanju.
1940. - Nemačka okupirala glavni grad Belgije, Brisel, u drugom svetskom ratu.
1943. - Britansko vojno vazduhoplovstvo (RAF) izvelo spektakularnu akciju bombardovanja tri velike brane u industrijskoj oblasti Rur (Ruhr) u Nemačkoj. Bombardovanje je izvršeno da bi se onesposobilii indutrijski pogoni koji su proizvodili municiju i oružje za nemačku vojsku.
1955. - Rodjena Grejs Džons (Grace Jones), pevačica
1969. - Sovjetska vasionska letelica Venera 6 počela spuštanje na Veneru, šaljući podatke o Venerinoj atmosferi dok nije uništena od velikog pritiska.
1970. - Tor Hejerdal, (Thor Heyerdahl) švedski naučnik, isplovio je iz Maroka na brodu napravljenom od papirusa, pod imenom Ra II, da bi pokazao da su stari moreplovci mogli da preplove Atlantik.
1973. - Počela javna istraga sa televizisjkim prenosima u vezi Votergejt afere u SAD.
1974. - U tri eksplozije automobila-bombi u centru Dablina 32 osobe su poginule, a više stotina je ranjeno.
1978. - Pronadjeno telo Čarlija Čaplina čiji je kovčeg nestao gotovo dva meseca ranije kada su njegov grob otkopali nepoznati lopovi.
1987. - Tridest i sedam amerikanaca poginulo na brodu USS Stark od iračke rakete.
1993. - Prva engleskinja (Rebecca Stephens) koja se popela na Maunt Everest.
1995. - Posle 18 godina na položaju gradonačelnika Pariza, Žak Širak (Jacques Chirac) postaje predsednik Francuske.
1997. - Loran Kabila (Laurent) je sa svojim trupama ušao u Kinšasu, preuzeo vlast u Zairu i promenio naziv države u Demokratska Republika Kongo. Kabila je ubijen u pokušaju državnog udara u januaru 2001, a vlast je preuzeo njegov sin Žozef (Joseph).
1998. - Pripadnici separatističkog pokreta "Tamilskih tigrova" ubili su Sarodžinija Jogesvarana (Sarojini Yogesnjaran), gradonačelnika Džafne, grada na severu Šri Lanke.
1999. - Izbore u Izraelu dobio je vođa Laburističke partije Ehud Barak, čime je okončana trogodišnja vladavina premijera Benjamina Netanjahua (Netanyahu), lidera desničarskog Likuda.
2000. - Vlada Srbije preuzela je beogradski radio i televiziju "Studio B" upadom policije u redakcije. Vlasti su u narednim mesecima na različite načine onemogućavale rad nezavisnih elektronskih medija u Srbiji i istovremeno otvarale nove pod državnom kontrolom i kontrolom vladajućih partija.
2000. - U Indoneziji je održano prvo suđenje za kršenje ljudskih prava. U tom procesu dvadesetčetvoro vojnika i civila optuženo je za ubistvo desetina seljaka u masakru u provinciji Aseh 1999.
2001. - Svih 30 putnika, ukljucujući i iranskog ministra saobraćaja Rahmana Dadmana i zamenike ministara iz njegove delegacije poginulo je kada se na severu Irana srušio ruski avio Jak-40.
2003. - U najvećoj poplavi u poslednjih 50 godina, koja je posle velikih kiša zadesila Šri Lanku, poginulo je oko 250 ljudi, oko 55.000 kuća je potpuno uništeno, a neka sela su zbrisana sa lica zemlje. Procenjeno je da je oko 150.000 ljudi ostalo bez krova nad glavom.
2004. - Masačusets je postao prva američka država koja je dozvolila zaključenje braka sa osobom istog pola.

18. MAJ

1711. - Rodio se Rudjer Josip Bošković, dubrovački matematičar, astronom i filozof, jedan od najvećih naučnika svoga vremena. Živeo i radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu. Po njemu je nazvan jedan od kratera na Mesecu.
1860. - Abrahama Linkolna proglašen za predsednika SAD.
1872. - Rodjen je Bertan Rasel (Bertrand Russell), engleski filozof, književnik, matematičar i profesor na fakultetima u Oksfordu,Pekingu i u SAD. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1950. godine.
1900. - Velika Britanija proglala protektorat nad ostrvskom Kraljevinom Tonga.
1909. - Umro austrijski kompozitor Gustav Maler (Mahler). Maler je bio poslednji od velikih bečkih simfoničara. Rodio se 7. jula 1860.
1910. - Počela prva konferencija o vazdušnom saobraćaju u Parizu.
1913. - Rodjen Peri Komo (Perry Como), američki pevač italijanskog porekla. Tokom karijere je prodao preko 60 miliona ploča.
1918. - Rodjen papa Jovan Pavle II, bivši poglavar katoličke crkve. Rodjen je u Poljskoj pod pravim imenom Karol Wojtiyla. Bio je prvi ne-italijan koji je postao papa.
1936. - Izbio španski gradjanski rat.
1944. - Savezničke snage ušle u Monte Cassini u Italiji.
1951. - Ujedinjene Nacije prebacile glavno sedište organizacije u Njujork, u SAD.
1954. - Stupaila na snagu Evropska konvencija o ljudskim pravima.
1969. - Lansirana raketa misije Apollo 10 koja je odnela astronaute na Mesec, kao generalnu probu za spuštanje na Mesec, u sledećoj misiji Apolo 11. Apolo 10 su sačinjavali astronauti Stafford, Young i Cernan.
1974. - Indija obavestila svetsku zajednicu da poseduje atomsku bombu. Indija je bila šesta država po redu koja je uspela da to uradi.
1977. - F.K. Juventus osvojio šesti Kup UEFA u fudbalu.
1978. - Uprkos velikom otporu katoličke crkve, Italija je legalizovala prekid trudnoće, abortus.
1980. - Spektakularna erupcija vulkana Mt. St. Helens, u SAD, izazvala geološke potrese, oštećenja naselja i paniku. Zabeleženo je 9 poginulih u ovoj prirodnoj nepogodi.
1983. - Sri Lanka uvela vanredno stanje posle nereda na izborima.
1990. - Potpisan ugovor izmedju Istočne i Zapadne Nemačke, kojim je postavljena osnovica za monetarno ujedinjavanje dve Nemačke.
1991. - Helen Šarman (Helen Sharman), 27-o godišnja Engleskinja bila je prva osoba britanske nacionalnosti koja je otišla u svemir. Ona je letela na sovjestkom vasionskom brodu Sojuz TM-12, koji je lansiran iz Bajkonura u sovjetskoj republici Kazahstanu.

19. MAJ

1535. - Francuski istraživač Žak Kartije (Jacques Cartier) je krenuo na svoje drugo putovanje u Severnu Ameriku, sa tri broda i 110 članova posade medju kojima su bili i dva sina indijanskog poglavice Donakone, koje je Kartije oteo na svom prvom putovanju.
1536. - Izvršena je smrtna presuda nad Anom Bolejn (Anne Boleyn), drugom ženom engleskog kralja Henrija VIII.
1568. - Engleska kraljica Elizabeta I (Elizabeth) je uhapsila Meri, (Mary) kraljicu Škotske.
1604. - Osnovan je grad Montreal u provinciji Kvebek u Kanadi.
1635. - Francuska je u Tridesetogodišnjem ratu (1618-1648) objavila rat Španiji.
1649. - Engleska proglašena za Komonvelt (Commonwealth). Prvi put je upotrebljen naziv Komonvelt, kojim je Oliver Kromvel označio englesku republiku. Engleska je bila republika sledećih jedanaest godina.
1749. - Engleski kralj Džordž II (George) dao je pravo kompaniji Ohajo (Ohio Company) na posedovanje zemlje oko reke Ohajo u Americi. Tako je nastala danačnja savezna država Ohajo.
1762. - Rođen je nemački filozof Johan Gotlib Fihte, istaknuti predstavnik nemačke klasične idealističke filozofije, profesor univerziteta u Jeni i Erlangenu, rektor Berlinskog univerziteta. Umro je 1814. godine.
1780. - Dogodilo se totalno pomračenje u sred dana, u 14 časova, u istočnoj Kanadi i ameriočkoj državi Novoj Engleskoj (New England). Nikada nije dato prihvatljivo objašnjenje za ovaj prirodni fenomen.
1802. - Napoleon Bonaparta je ustanovio Orden legije časti za civilne i vojne zasluge.
1861. - Rođena je australijska operska pevačica Neli Melba, jedan od najvećih operskih soprana krajem 19. i početkom 20. veka.
1890. - Rođen je vijetnamski državnik Ngujen Tat Tan, poznat kao Ho Ši Min, osnivač Komunističke partije Vijetnama (1930) i predsednik Demokratske Republike Vijetnam (Severni Vijetnam) od njenog proglašenja 1945. do smrti 1969.
1890. - Rođen je vijetnamski državnik Ngujen Tat Tan, poznat kao Ho Ši Min, osnivač Komunističke partije Vijetnama (1930) i predsednik Demokratske Republike Vijetnam (Severni Vijetnam) od njenog proglašenja 1945. do smrti 1969.
1898. - Umro je engleski državnik Vilijam Juert Gledston, koji je između 1868. i 1894. četiri puta bio premijer Velike Britanije. Legalizovao je 1871. radničke sindikate i 1884. izvršio tzv. treću parlamentarnu reformu.
1906. - Italijanski kralj i švajcarski predsednik zvanično su otvorili železnički tunel Simplon kroz Alpe kojim su povezane Italija i Švajcarska. Tunel je dugačak 19823 metara.
1922. - Osnovana Organizacija mladih pionira Sovjetskog saveza.
1925. - Rođen je američki borac za građanska prava Malkolm Litl, poznat kao Malkolm X. Ubijen je u Njujorku u februaru 1965. dok je govorio okupljenim pristalicama.
1928. - Rođen je kambodžanski diktator Salot Sar, poznat kao Pol Pot. Tokom njegove vladavine (1975-78) pobijeno je više od milion ljudi.
1930. - Bele žene u Južnoj Africi su dobile pravo glasa.
1935. - U saobraćajnom udesu poginuo je engleski pukovnik Tomas Edvard Lorens, arheolog i pisac, poznat kao Lorens od Arabije. Proslavio se kao ratnik u arapskim zemljama u Prvom svetskom ratu, a svoje doživljaje opisao je u knjizi "Sedam stubova mudrosti".
1945. - Više od 40 američkih bombardera napalo je Tokio u Drugom svetskom ratu.
1961. - Veštački satelit Venera 1 postao je prvi predmet napravljen ljudskom rukom koji je proleteo pored druge planete u Sunčevom sistemu, prolazeći pored Venere.
1974. - Tesnom većinom Valeri Žiskar d'Esten (Valery Giscard d'Estaing) pobedio je Fransoa Miterana na predsedničkim izborima u Francuskoj.
1989. - Tokom studentskih demonstracija u Pekingu smenjen je generalni sekretar Komunističke partije Kine Džao Cijang, jer se usprotivio vanrednim merama i primeni sile protiv studenata. Tada je stavljen u kućni pritvor u kome je bio do smrti 17. januara 2005.
1994. - Umrla je Žaklina Kenedi Onazis, (Jacquelin Bouvier Kennedy Onassis) supruga predsednika SAD Džona Kenedija ubijenog 1963. u atentatu i grčkog brodovlasnika, milijardera Aristotela Onazisa.
1997. - U Bangladešu je u snažnom ciklonu izgubilo život najmanje 350 ljudi, a više od milion je ostalo bez kuća.
2000. - Kina i Evropska unija postigle su sporazum o trgovini kojim je otvoren put Kini u Svetsku trgovinsku organizaciju. Kina je naredne godine primljena u STO.
2003. - Indonežanska vojska započela je ofanzivna dejstva na baze separatističke pobunjeničke grupe Pokret za slobodni Aceh. Napadi su označili prekid primirja koji su potpisale obe strane u decembru 2002. godine i predstavljaju najveću vojnu operaciju od aneksije Istočnog Timora 1975. godine.
2004. - U Velikoj Britaniji je otvorena prva banka embriona na svetu.

20. MAJ


1347. - Rimski narodni tribun Kola di Rienco (Cola, Rienzo) proglasio je Rimsku Republiku proteravši vlastelu iz grada. Već naredne godine Rienco je bio pisiljen da napusti Rim. Njegov lik inspirisao je Riharda Vagnera (Richard Wagner) za operu "Rienco".
1349. - Donet je Dušanov zakonik kojim su utvrđena opšta načela uređenja srpske države.
1498. - Portugalski moreplovac Vasko da Gama (Vasco) stigao je u luku Kalikat, na jugozapadu Indije, otkrivši novi morski put oko Rta dobre nade.
1506. - Umro je italijanski moreplovac Kristofor Kolumbo (Cristoforo Columbo), koji je na svojim putovanjima u Novi svet otkrio Ameriku.
1799. - Rođen je francuski pisac Onore de Balzak (Honore, Balzac) Kao protagonist realističkog romana, stvorio je opus od stotinak knjiga pod zajedničkim naslovom "Ljudska komedija" u kojem je opisao likove iz najrazličitijih društvenih slojeva.
1806. - Rođen je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil (John Stuart Mill), jedan od osnivača političke ekonomije i zastupnik utilitarizma u etici. U logici je usavršio istraživanja uzročnih odnosa među pojavama ("Principi političke ekonomije", "Sistem logike", "Utilitarizam").
1834. - Umro je francuski general i državnik markiz Lafajet (Marquis La Fayette), dobrovoljac u američkom ratu za nezavisnost od 1777. Po povratku u Francusku 1789. bio je komandant Nacionalne garde.
1867. - Britanska kraljica Viktorija (Victoria) položila je u Londonu kamen temeljac za Rojal Albert hol.
1881. - Rođen je poljski general i političar Vladislav Sikorski (Wladyslaw Sikorski), koji je u Drugom svetskom ratu organizovao poljske emigrante za borbu protiv Hitlera.
1882. - U Beču je potpisan ugovor o Trojnom savezu Nemačke, Austro-Ugarske i Italije.
1902. - Američke trupe napustile su Kubu nakon što je u toj zemlji uspostavljena republikanska vlast. Prvi predsednik republike bio je Tomas Estrada Palma (Thomas).
1920. - Ubijen je meksički predsednik Venustijano Karansa (Venustiano Carranza). Novi predsednik Meksika postao je Adolfo de la Uerta (Huerta).
1922. - Najmanje 90 ljudi je poginulo kada je britanski brod "Egipat" potonuo nakon sudara u gustoj magli s francuskim brodom "Sena". Brod je nosio i zlato i srebro u vrednosti od milion funti.
1941. - Italija je u Drugom svetskom ratu anektirala Boku Kotorsku sa delom dubrovačkog kotara i nazvala je Pokrajina Boka Kotorska.
1941. - Nemačke vazdušne snage izvrsile invaziju na ostrvo Krit u Grčkoj.
1958. - Umro je Đuro Salaj, jedan od osnivača Komunističke partije Jugoslavije i prvi predsednik Jedinstvenih sindikata Jugoslavije (1945).
1978. - SAD lansirale raketu Pioneer Venus 1, koja je napravila radarske mape Venere.
1980. - U Kvebeku, na referendumu o nezavisnosti od Kanade, 60 odsto birača glasalo je protiv otcepljenja.
1985. - Film "Otac na službenom putu" jugoslovenskog režisera Emira Kusturice osvojio je "Zlatnu palmu" na 38. međunarodnom festivalu u Kanu.
1989. - Skupština Srbije donela je odluku o raspisivanju zajma za privredni preporod Srbije. Zajam nikada nije vraćen zajmodavcima, a srpska privreda je u narednoj deceniji doživela kolaps.
1991. - Vlasti u Sovjetskom savezu počele da dozvoljavaju gradjanima da slobodno izlaze iz zemlje.
1995. - Zairska vlada je uspostavila karantin u regionu pogođenom smrtonosnim ebola virusom.
1997. - Turska vojska saopštila da je ubila 1.300 Kurda u jednonenedeljnoj ofanzivi unutar severnog Iraka.
1999. - Vazdušni napadi NATO-a su u Beogradu za posledicu imali razrušenu bolnicu, poginula tri pacijenta i nekoliko oštećenih ambasadorskih rezidencija.
2000. - Na poslednjoj donatorskoj konferenciji za Bosnu i Hercegovinu održanoj u sedištu EU u Briselu prikupljeno je 850 miliona dolara. Za obnovu te bivše jugoslovenske republike nakon trogodišnjeg rata (1992-95), ukupno je prikupljeno 5,1 milijarda dolara.
2000. - Tajvan je inaugurisao predsednika Čen Shui-biana, što je po prvi put u kineskoj istoriji da demokratski izabran opozicioni lider polaže zakletvu kao lider države.
2002. - Istočni Timor zvančno je proglasio nezavisnost, nakon više od četiri i po veka strane dominacije i 32 meseca vlasti administracije UN.
2003. - Bivši pilot Jugoslovenske narodne armije (JNA) Emir Šišić osuđen je u Rimu na doživotnu robiju, zbog ubistva petorice diplomata, od kojih su četvorica bili italijanski državljani. Šišić je u januaru 1992. na području Hrvatske oborio avion Evropske zajednice. Apelacioni sud preinačio je tu kaznu na 15 godina zatvora, što je kasnije potvrdio i Kasacioni sud u Rimu.

21. MAJ

1471. - Rođen je nemački slikar i graver Albreht Direr (Albrecht Duerer), jedan od najvećih renesansnih majstora. Izradio je portrete velike umetničke i dokumentarne vrednosti i izvanredne gravire u drvetu i bakru, koje odlikuje precizan crtež ("Apokalipsa", "Velika muka", "Bogorodičin život").
1471. - U londonskom zatvoru Tauer ubijen je engleski kralj Henri VI (Henry), poslednji monarh iz dinastije Lankaster (Lancaster), svrgnut u dinastičkim borbama ("Rat dveju ruža"). Njegov lik inspirisao je Šekspira (Shakespeare) za dramu "Henri VI". Presto je preuzeo Edvard IV (Ednjard).
1502. - Portugalci su otkrili nenastanjeno ostrvo Sveta Jelena ujužnom Atlantiku.
1527. - Rođen je španski kralj Felipe II (1556-98), sin inaslednik Karla V. Politikom fanatičnog katoličanstva izazvao je pobunu u Holandiji koja je dovela do njene nezavisnosti.
1639. - Umro je italijanski filozof, dominikanac Tomazo Kampanela(Tommaso Campanella), zastupnik utopijske filozofije. Optužen da širi jeretičku nauku, osuđen je 1599. na doživotni zatvor. Oslobođen je nakon 27 godina na intervenciju pape Urbana VIII. Svoj ideal države opisao je u delu "Grad sunca", koji je postao udžbenik utopijske filozofije.
1844. - Rođen je francuski slikar Anri Ruso, zvani Carinik (Henri Rousseau Le Douanier), prvi slikar naivac čije su slike ušle u Luvr.
1845. - Rođen je glumac Toša Jovanović, član Narodnog kazališta u Zagrebu i Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najvećih srpskih glumaca 19. veka.
1851. - Otkriveno zlato u Australiji. Time je počela australijska zlatna groznica.
1860. - Rođen je holandski lekar Vilem Ejnthoven (Willem Einthoven), osnivač elektrokardiografije, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1924. godine.
1894. - Kralj Aleksandar Obrenović ukinuo je liberalni ustav iz 1888. i vratio na snagu ustav iz 1869. godine.
1895. - Umro je austrijski kompozitor i dirigent Franc fon Supe(Franz von Suppe), autor popularnih opereta ("Laka konjica", "Bokačo", "Lepa Galateja", "Fatinica").
1904. - U Parizu je osnovana Svetska fudbalska federacija - FIFA.
1911. - Potpisano primirje i okončan rat u Meksiku.
1921. - Rođen je ruski nuklearni fizičar Andrej Saharov, borac zapolitičke slobode i ljudska prava, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1975. Kao nepomirljivi protivnik režima, izgnan je 1980. iz Moskve u Gorki, gde je ostao do 1986.
1922. - Komunisti preuzeli kontrolu u Bugarskoj; bugarski kralj Boris pobegao u inostranstvo.
1927. - Čarls Lindberg (Charles Lindbergh) prvi preleteo preko Atlantika sam u avionu Duh Sent Luisa (Spirit of St. Louis). Poleteo je 20. maja u 7:52 ujutro iz Amerike, sa aerodroma na Long Ajlendu, u blizini Njujorka. U predvečerje 21. maja sleteo je na aerodrom Burže u okolini Pariza. 100.000 oduševljenih ljudi ga je dočekalo u Francuskoj.
1935. - Umro je holandski botaničar Hugo de Fris (Vries), osnivač eksperimentalne genetike.
1935. - Umrla je američka pacifistkinja i društveni reformatorDžejn Adams (Jane Addams), dobitnica Nobelove nagrade za mir 1931. godine.
1945. - Sirija i Liban prekinuli su pregovore sa Francuskom izatražili punu nezavisnost.
1946. - U Velikoj Britain uvedeno racionalizovano snabdevanje brašnom usled ratom izazvane nestašice pšenice.
1967. - Više od 300 ljudi nastradalo je u požaru u robnoj kući uBriselu.
1969. - Sirhan Sirhan, koji je 1968. ubio Roberta Kenedija(Kennedy), brata američkog predsednika Džona Kenedija (John), takođe ubijenog u atentatu, osuđen je na smrtnu kaznu. Kazna je kasnije preinačena u doživotni zatvor.
1981. - Socijalista Fransoa Miteran (Francois Mitterrand) je postaopredsednik Francuske, a Pjer Moroa (Pierre Mauroy) premijer.
1982. - Britanske trupe su se iskrcale na Foklandska (Malvinska)ostrva koja je okupirala Argentina, u najvećoj vojnoj akciji Londona od Suecke krize 1956.
1989. - Kineski studenti, koji su okupirali centralni pekinški trg Tjenanmen tražeći reforme, odbacili su zahtev vlade da napuste trg.
1991. - Bivši premijer Indije Radživ Gandi (Rajiv Gandhi) ubijenje bombom skrivenom u buket cveća, u toku predizbornog mitinga u južnoj indijskoj državi Tamil Nadu, blizu grada Madras.
1991. - Etiopski diktator Mengistu Haile Marijam (Mariam) oboren jeposle 14 godina vladavine i otišao je u izbeglištvo.
1992. - Američki Senat doneo je zakon kojim se SR Jugoslaviji uskraćuje svaka pomoć SAD zbog umešanosti u sukobe u bivšim jugoslovenskim republikama.
1993. - Senat Venecuele je suspendovao predsednika države Karlosa Andresa Peresa (Carlos, Perez) pod optužbom za korupciju.
1996. - Na jezeru Viktorija, u istočnoj Africi, potonuo jetanzanijski feribot, sa kojeg se od oko hiljadu ljudi spaslo samo 114.
1997. - Poljska i Ukrajina potpisale su sporazum o pomirenju i takoi formalno okončale viševekovno neprijateljstvo.
1998. - Pod snažnim pritiskom masovnih demonstracija indonežanski predsednik Suharto podneo je ostavku nakon 32 godine diktatorske vladavine.
2001. - Savet bezbednosti UN proglasio je reku Kongo ponovootvorenom, nakon dvoipogodišnjeg rata. Zatvaranje reke imalo je za posledicu nestašicu hrane i lekova za milione stanovnika te zemlje.
2002. - Američki državni sekretar Kolin Pauel (Colin Ponjell)saopštio da su SAD odlučile da deblokiraju ekonomsku pomoć SR Jugoslaviji.
2003. - U zemljotresu jačine 6,7 Rihterove skale koji je pogodioglavni grad Alžira i okolinu, poginulo je 2.241, a povređeno 10.243 osoba.
2006. - Većina građana Crne Gore izjasnila se na referendumu zanezavisnost te države. Srbija je, u skladu sa Ustavnom poveljom Srbije i Crne Gore, nasledila pravo na međunarodni subjektivitet, mesto u UN i drugim međunarodnim organizacijama.

22. maj

337. - Umro je rimski car Konstantin I Veliki, prvi rimski car koji je prihvatio hrišćanstvo u Rimskom carstvu. Godine 325. sazvao je prvi hrišćanski sabor u Nikeji.
1455. - Bitkom kod Sent Albansa u Engleskoj je počeo tridesetgodišnji "Rat dveju ruža" između dinastija Lankaster (Lancaster) i Jork (York).
1813. - Rodjen Rihard Vagner (Richard Wagner), nemački operski kompozitor. (Tristan i Izolda, Nirnberški majstori pevači, ciklus od 4 opere o Nibelunzima, Loengrin, Leteći holandjanin i druge)
1833. - U Čileu je usvojen ustav kojim je data veća vlast predsedniku, a rimokatolička vera proglašena državnom.
1859. - Rođen je engleski pisac Artur Konan Dojl (Arthur Conan Doyle), proslavljeni autor kriminalističkih romana u kojima su glavni junaci detektiv Šerlok Holms (Sherlock Holmes) i njegov prijatelj dr Votson (Watson).
1873. - Umro je italijanski pisac Alesandro Manconi (Alessandro Manzoni), čije su delo i ideje snažno uticale na nacionalni pokret "rizorđimento" četrdesetih godina 19. veka ("Verenici", posmrtna oda Napoleonu I Bonaparti (Bonaparte) "Svete himne", drame "Grof Karmanjola", "Adelki").
1885. - Umro je francuski književnik Viktor Igo (Victor Hugo), uz Balzaka (Balzac) najznačajnija ličnost u francuskoj književnosti. Od 1841. je član Akademije, a od 1845. poslanik u parlamentu gde se zalaže za slobodu štampe, ukidanje smrtne kazne i socijalne reforme. Nakon državnog udara Napoleona Bonaparte, odlazi u 19-godišnje izgnanstvo gde je napisao najpoznatija dela, romane "Jadnici" i "Zvonar Bogorodične crkve".
1907. - Rodjen Lorens Olivije (Laurence Olivier), veliki britanski poazorisšni i filmski glumac.
1907. - Rođen je engleski pozorišni i fimski glumac, režiser i producent Lorens Olivije (Laurence Olivier), jedan od najboljih tumača Šekspirovih (Shakespeare) likova, dobitnik Oskara za film "Hamlet". Godine 1970. dobio je plemićku titulu.
1914. - Velika Britanija je od Anglo-persijske naftne kompanije preuzela kontrolu nad naftnim izvorima u Persijskom zalivu.
1924. - Rodjen u Francuskoj Šarl Aznavur (Charles Aznavour), proslavljeni francuski pevač, šansonjer, kompozitor i glumac. On je dete jermenskih imigranata (pravo ime Chahnour Varinag Aznavourian). Proglašen za Oficira Legije Časti 1997. godine.
1939. - Hitler i Musolini potpisali su "Čelični pakt" o desetogodišnjem vojnom i političkom savezu Nemačke i Italije.
1943. - U Moskvi je saopšteno da je raspuštena Komunistička internacionala (Kominterna). Smatra se da je to bio Staljinov gest dobre volje prema zapadnim saveznicima u Drugom svetskom ratu.
1946. - Rodjen jedan od najboljih britanskih fubalera, Irac Džorž Best.
1970. - Umro je jugoslovenski reditelj i scenograf Bojan Stupica. Od 1949. bio je reditelj i jedan od glavnih organizatora u Jugoslovenskom dramskom pozorištu u Beogradu, a od 1957. režirao je u beogradskom Ateljeu 212 i u Narodnom pozorištu.
1972. - Predsednik SAD Ričard Nikson (Richard Nixon) sreo se u Moskvi s predsednikom Vrhovnog sovjeta SSSR Leonidom Brežnjevom, kao prvi američki predsednik koji je posetio Sovjetski Savez.
1988. - Svrgnut sa vlasti madjarski komunistički vodja.
1989. - Indija je izvršila probu svoje prve rakete zemlja-zemlja srednjeg dometa.
1991. - Ubijen u atentatu Radživ Gandi (Rajiv Gandhi), predsednik Indije, sin Indire Gandi, unuk Džavaharlala Nehrua.
1992. - Generalna skupština UN primila je u punopravno članstvo tri bivše jugoslovenske republike Sloveniju, Hrvatsku i Bosnu i Hercegovinu. Istog dana u Sarajevu je postignut sporazum između predstavnika JNA i Predsedništva BiH o mirnom povlačenju vojnika i pitomaca, državljana SR Jugoslavije, iz vojnih kasarni u Sarajevu i Pazariću.
1997. - Ruski predsednik Boris Jeljcin smenio je ministra odbrane i nekoliko generala, nakon što su odbili da smanje budžet i da izvrše reorganizaciju vojske.
2002. - Bivši član Kju Klus Klana, Bobi Frenk Čeri (Bobby Frankk Ćerry) proglašen je krivim za ubistvo četiri devojčice-crnkinje. One su poginule 1963. u eksploziji dinamita koji je on postavio u crkvi u Birmingemu.
2003. - Savet bezbednosti UN ukinuo je 13-godišnje sankcije Iraku, istovremeno dajući SAD i Velikoj Britaniji velika ovlašćenja u vođenju te zemlje i njene naftne industrije.
2003. - Sedamdesetogodišnji Japanac Juićiro Miura (Yuićiro Miura), uspeo je da se popne na Mont Everest i tako postao najstariji čovek koji se ikada popeo na najvišu planinu u svetu.

23. MAJ

1430. - Zarobljena je Jovanka Orleanka (Jeanne d'Arc) i predata Englezima, koji su je potom izveli na crkveni sud i 1431. osudili na smrt i spalili na lomači.
1498. - Na lomači je spaljen italijanski dominikanski kaluđer Đirolamo Savonarola (Girolamo), politički i verski reformator u Firenci.
1514. - U Mađarskoj je počela seljačka buna pod vođstvom plemića Đerđa Dosa. Četiri meseca kasnije, ustanak je ugušen, a Doso je ubijen.
1526. - Papa Klement VII pristupio je Svetoj ligi Francuske, Venecije i Milana protiv rimsko-nemačkog cara Karla V.
1533. - Kenterberijski nadbiskup Tomas Krenmer (Thomas Cranmer) objavio je da je poništen brak kralja Henrija VIII sa Katarinom Aragonskom (Catherine of Aragon) i da je njegovo venčanje sa Anom Bolen (Anne Boleyn) legalno. To je dovelo do raskida Engleske crkve i Vatikana.
1618. - Pobunom Čeha u Pragu protiv habsburškog cara Ferdinanda II počeo je Tridesetogodišnji rat. Razljućeni građani izbacili su kroz prozor Gradske većnice careve namesnike, smatrajući ih krivim za rušenje dve protestantske crkve kod Praga. Pristalice reformacije su potom proterali jezuite i organizovali svoju vojsku.
1618. - Počeo Tridesetogodišnji rat, koji je trajao od 1618. do 1648., sa strahovitim posledicama po zahvaćene teritorije. Mada se vodio uglavnom na teritoriji današnje Nemačke, počevši kao sukob izmedju protestanata i katolika, to je bio sukob Habsburške dinastije i ostalih evropskih političkih snaga. Glad i bolesti su pratile ovaj veliki rat.
1707. - Rođen je švedski prirodnjak Karl fon Line (Carl von Linne), osnivač i prvi predsednik Švedske akademije nauka i Prirodnjačkog muzeja. Uveo je binarnu nomenklaturu biljaka.
1848. - Rođen je nemački inženjer i pronalazač Oto Lilijental (Otto Lilienthal), čiji su modeli letelica kasnije korišćeni u konstrukciji aviona.
1848. - Rodjen nemački konstruktor vazdušnih jedrilica Oto Lilijental (Otto Lilienthal).
1883. - Rodjen Daglas Ferbanks (Douglas Fairbanks Snr.), filmski glumac.
1886. - Umro Henrik Ibsen, norveški pozorišni pisac. (Kuća lutaka, Heda Gabler i drugi pozorišni komadi)
1886. - Umro je nemački istoričar Leopold fon Ranke, profesor Berlinskog univerziteta i član Pruske akademije nauka, autor knjige o Prvom srpskom ustanku protiv Turaka ("Srpska revolucija" - 1829).
1903. - Prvi put uspostavljena telefonska veza izmedju Rima i Pariza.
1904. - Razjarena rulja kamenovala ministre evropskih zemalja u Port-O-Prensu, na ostrvu Haiti, u Karibima.
1906. - Umro je norveški dramski pisac Henrik Ibzen (Ibsen). Prvi uspeh donela mu je drama sa nacionalnom tematikom "Pretendenti na presto", a svetsku slavu stekao je "Per Gintom" i "Norom".
1908. - Rođen je američki fizičar Džon Bardin (John Bardeen), dvostruki dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1956. i 1972. Sa Vilijamom Šoklijem (William Shockley) izumeo je tranzistor.
1915. - Italija je objavila rat Austro-Ugarskoj, napuštajući neutralnost u Prvom svetskom ratu.
1920. - Osnovana je Komunistička partija Indonezije, prva takva politička organizacija u Aziji.
1923. - Osnovana belgijska avio kompanija 'Sabena'.
1926. - Liban, država na Bliskom istoku, proglašena za republiku.
1927. - Čarls Lindberg (Charles Linbergh), američki avijatičar, odlikovan ordenom francuske Legije časti.
1933. - Rodjena Džoan Kolins (Joan Collins) glumica (Dinastija, i druge serije i filmovi)
1934. - U Luizijani su, u okršaju sa policijom, ubijeni Boni Parker i Klajd Barou (Bonnie Parker, Clyde Barrow), ozloglašeni razbojnički par.
1937. - Umro je američki multimilioner Džon Rokfeler (John Rockefeller), osnivač naftnog koncerna Standard Oil.
1939. - Britanski parlament usvojio je plan o stvaranju nezavisne palestinske države do 1949. u kojoj bi zajedno živeli Arapi i Jevreji.
1945. - Hitlerov ministar, Hajnrih Himler (Heinrich Himmler), izvršio samoubistvo.
1949. - Osnovana je Savezna Republika Nemačka, sa Bonom kao glavnim gradom.
1962. - U Beogradu je umrla srpska slikarka Zora Petrović, čije dela imaju značajno mesto u modernom srpskom slikarstvu. Bila je profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu.
1971. - U zemljotresu koji je razorio grad Bingol u istočnoj Turskoj poginulo je najmanje hiljadu ljudi.
1975. - U Ljubljani je umro istaknuti jugoslovenski i slovenački vajar Boris Kalin. Jedan je od osnivača Likovne akademije u Beogradu.
1994. - Kandidat demohrišćana Roman Hercog (Herzog) postao je predsednik Nemačke.
1997. - Predsedničke izbore u Iranu dobio je predvodnik umerene političke struje Mohamad Hatami (Mohammad Khatami).
1999. - Kandidat Socijaldemokratske partije Johanes Rau (Johannes) izabran je za predsednika Nemačke.
1999. - Avioni NATO-a su grafitnim bombama izazvali nestanak struje u gotovo celoj Srbiji.
2002. - U talasu vrućina, koji je zahvatio Indiju, umrlo je 1.030 ljudi, najviše u južnoj državi Andra Pradeš. Temperatura je dostigla rekordnih 51 stepen Celzijusa.

24. maj

1543. - Umro je poljski astronom Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema i osnivač moderne astronomije, autor dela "Kruženje nebeskih tela". Svojim naučnim delom, koje predstavlja jednu od najvećih prekretnica u istoriji nauke, stvorio je osnov za velika otkrića Johanesa Keplera (Johannes) i Isaka Njutna (Isaac Newton).
1544. - Rođen je engleski lekar i fizičar Vilijam Gilbert (William), istraživač magnetizma i elektriciteta. Dokazao je da je Zemlja veliki loptasti magnet i da se igla na kompasu ne upravlja prema nebu, kako se do tada verovalo, nego prema magnetnim polovima planete.
1686. - Rođen je nemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt (Gabriel Daniel Fahrenheit), koji je 1726. izradio prvi termometar sa živom i napravio skalu za merenje temperature od 180 stepeni, nazvanu njegovim imenom.
1743. - Rođen je francuski lekar i novinar Žan Pol Mara (Jean Paul Marat), jedan od glavnih vođa Francuske revolucije, predvodnik montanjara i jedan od organizatora ustanka u maju 1793. kojim je bila zbačena vladavina žirondinaca. U julu iste godine ubila ga je Šarlot Kordej (Charlotte Corday), koja je četiri dana kasnije giljotinirana.
1819. - Rođena je britanska princeza Aleksandrina Viktorija (Alexandrina Victoria), kraljica Viktorija I od 1837. do 1901. Tokom njene duge vladavine Britanija je doživela privredni i kulturni uspon i postala je kolonijalna sila.
1822. - Trupe pod komandom Antonija Hosea de Sukrea (Antonio Jose, Sucre) su potukle Špance u bici kod Pićinće, a Ekvador je postigao nezavisnost od Španije.
1844. - Pronalazač telegrafa Semjuel Morze (Samuel Morse) poslao je prvu telegrafsku poruku na udaljenost od 65 kilometara (iz Vašingtona u Baltimor) koja je glasila: "Šta je to Bog uradio?"
1883. - Otvoren je Bruklinski most koji je povezao Menhetn sa Bruklinom u Njujorku.
1899. - Rođen je srpski arhitekta Branislav Kojić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti, projektant Umetničkog paviljona na Kalemegdanu.
1926. - Otvorena je Univerzitetska biblioteka u Beogradu. Prvazgrada u Srbiji napravljena namenski za biblioteku, izgrađena je uz pomoć Karnegijeve zadužbine. Naziv Univerzitetska biblioteka "Svetozar Marković" dobila je 1946.
1941. - Nemački ratni brod "Bizmark" potopio je u Drugom svetskom ratu britansku krstaricu "Hud". Od 1.422 mornara samo trojica su preživeli.
1964. - U tuči na fudbalskoj utakmici u prestonici Perua, Limi, izazvanoj odlukom sudije da poništi gol domaće ekipe, poginulo je više od 300 ljudi.
1968. - Tokom studentskih demonstracija u Francuskoj predsednik De Gol (Gaulle) predložio je referendum; pobunjeni studenti zapalili su Parisku berzu.
1974. - Umro je popularni američki džez pijanista, kompozitor i šef orkestra Edvard Kenedi Đuk Elington (Edward Kennedy Duke Ellington). Svetsku slavu stekao je posle Drugog svetskog rata nastupajući sa svojim orkestrom širom sveta.
1981. - Predsednik Ekvadora Haime Roldos Agilera (Jaime, Aguilera) i još sedam ljudi poginulo je kada je u avionu eksplodirala podmetnuta bomba.
1982. - U iransko-iračkom ratu, iranske trupe povratile su Koramšar koji su Iračani držali 20 meseci.
1992. - Kandidat konzervativaca Tomas Klestl (Thomas Klestil) izabran je za predsednika Austrije namesto Kurta Valdhajma (Waldheim).
1992. - Kosovski Albanci održali su prve paralelne opšte izbore. Vlasti u Srbiji su te izbore proglasile nelegalnim, ali ih nisu ometale.
1993. - Na Tibetu su izbile žestoke demonstracije protiv kineskih vlasti.
1994. - U jurnjavi muslimanskih hodočasnika u Meki u Saudijskoj Arabiji poginulo je 270 ljudi.
1995. - Umro je engleski državnik i publicista Džejms Harold Vilson (James, Wilson), vođa Laburističke stranke, premijer Velike Britanije (1964-1970, 1974-76).
2000. - Izrael je, posle 22 godine povukao svoje trupe iz okupacione zone od 15 kilometara u graničnom području sa Libanom. Mirovne trupe UN ušle su u to područje 28. jula.
2000. - Hrvatska je postala 26. članica programa NATO "Partnerstvo za mir".
2000. - Apelacioni sud u Santjagu ukinuo je imunitet bivšem čileanskom diktatoru generalu Augustu Pinočeu, čime je omogućeno da mu se sudi za kršenje ljudskih prava za vreme njegove vladavine.
2001. - Dvadeset troje ljudi je poginulo i više od 300 povređeno kada se urušila svadbena sala u Jerusalimu. To je najveća civilna tragedija u Izraelu u protekle 53 godine.
2001. - Predsednici Amerike i Rusije, Džordž Buš (George W.Bush) i Vladimir Putin, potpisali su ugovor o smanjenju svog nuklearnog oružja za dve trećine u narednih deset godina.
2004. - Đaci iz Kragujevca, gimnazijalci, doputovali su u Sarajevo (BiH) u prvu ekskurziju posle 14 godina.

25. MAJ

1768. - Engleski istraživač, moreplovac i kartograf, kapetan Kuk, (Cook) krenuo je na svoje prvo putovanje brodom, preko Tihog okeana do ostrva Tahiti.
1787. - Pod predsedništvom Džordža Vašingtona (George Washington), u Filadelfiji je počela s radom ustavna konvencija. Nacrt ustava prve moderne demokratske države u svetu, SAD, usvojen je 17. septembra, nakon gotovo četiri meseca raspravljanja.
1803. - Rođen je američki pesnik, esejist i duhovni vođa transcendentalista Ralf Valdo Emerson (Ralph, Waldo) ("Priroda", "Ogledi", "Uzorni ljudi", "Vođa života", "Društvo i usamljenost").
1810. - U Rio de la Plati u Argentini počela je pobuna protiv španskog kolonijalnog režima, a vlast je preuzela privremena vlada. Taj dan se proslavlja kao Dan nezavisnosti Argentine, mada je nezavisnost formalno proglašena u julu 1816.
1840. - U Srbiji je uveden javni poštanski saobraćaj otvaranjem prve pošte u Beogradu, u zgradi na Kalemegdanu. Pošta je iz Beograda u druga mesta u zemlji otpremana sredom i subotom.
1881. - Rodjen je Bela Bartok, madjarski kompozitor.
1892. - Rodjen Josip Broz Tito, bivši predsednik Jugoslavije.
1895. - Britanski pisac Oskar Vajld (Oscar Wilde) osuđen je na dve godine robije zbog homoseksualizma.
1910. - Francuske trupe okupirale severno-afričku državu Maroko.
1911. - Predsednik Meksika Porfirio Dijas (Diaz) podneo je ostavku posle pobede revolucionarnih snaga nad trupama vlade u građanskom ratu.
1915. - Završena je bitka za grad Ipr (Belgija) u Prvom svetskom ratu u kojoj je bilo 105.000 poginulih i ranjenih, a tokom koje su Nemci prvi put upotrebili otrovni gas koji je po tom gradu dobio naziv iperit.
1922. - Rođen je Enriko Berlinguer (Enrico), lider italijanskih komunista od 1972. do smrti 1984, zastupnik "evrokomunizma" i "istorijskog kompromisa".
1929. - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je premijera "Gospođe ministarke" Branislava Nušića. Reditelj je bio Vitomir Bogić, a scenograf Ananije Verbicki. Naslovnu ulogu tumačila je Žanka Stokić, kojoj je Nušić unapred namenio ulogu.
1935. - Atletičar Džesi Ovens (Jesse Owens) postavio je šest svetskih rekorda za manje od sat vremena na takmičenju u gradu Ann Arbor, u američkoj državi Mičigen.
1944. - Nemci su u Drugom svetskom ratu počeli vazdušni desant na Drvar (Bosna) gde je bio smešten Vrhovni štab jugoslovenskih partizana.
1960. - Tokom kinesko-nepalskih prepirki oko granice na Mont Everestu, Kinezi su stigli na severnu stranu vrha i postavili kinesku zastavu i bistu Mao Cedunga (Zedung).
1961. - Američki predsednik Kenedi objavio je plan za slanje čoveka na Mesec.
1961. - Britanski advokat Piter Benenson osnovao je u Londonu Organizaciju za ljudska prava Amnesti internešenel.
1963. - Samit afričkih država u Adis Abebi je okončan sporazumom o osnivanju Organizacije afričkog jedinstva.
1965. - Američki bokser Mohamed Ali (Muhammad Ali) nokautirao je u prvom minutu prve runde protivnika Sonija Listona (Sonny Liston).
1969. - U Sudanu je državnim udarom vlast preuzeo pukovnik Džafar Mohamed al-Nimeiri (Jaafar Mohammed al-Nimeri).
1979. - Dogodila se avionska nesreća u Čikagu: DC-10 kompanije American Airlines an letu broj 191 se srušio pri poletanju sa čikaškog O'Hare aerodroma ubivši pri tom 271 osobu u avionu i dvoje ljudi na zemlji.
1979. - Odmah nakon poletanja sa čikaškog aerodroma, srušio se američki avion "DC-10" pošto mu je prethodno otpao jedan motor. Poginulo je svih 273 puttnika i članova posade.
1982. - Potopljen je britanski ratni brod 'HMS Coventry' u sukobima oko Foklandskih ostrva. Potopila ga je argentinska vojska koristeći francusku raketu 'Eksozet'.
1983. - U požarima koji su zahvatili tri broda na reci Nil u južnom Egiptu poginulo je više od 300 ljudi.
1985. - Bangladeš je pogodio tropski ciklon koji je za sobom ostavio oko 10,000 mrtvih.
1991. - Završena je dvodnevna akcija tokom koje su Izraelci" vazdušnim mostom" prebacili 15.000 etiopskih Jevreja iz Adis Abebe u Izrael.
1992. - Oskar Luiđi Skalfaro (Oscar Luigi Scalfaro) postao je predsednik Italije.
1993. - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju 827 o osnivanju Međunarodnog suda za ratne zločine počinjene na tlu bivše Jugoslavije sa sedištem u Hagu. To je bio prvi takav sud posle sudova u Nirnbergu (1945-46) i Tokiju (1946-48). Godine 1994. osnovan je i Međunarodni krivični sud za Ruandu sa sedištem u tanzanijskom gradu Aruši.
1994. - Ruski književnik Aleksandar Solženjicin vratio se u Rusiju nakon 20 godina izgnanstva.
1995. - Avijacija NATO-a, u ratu u BiH, bombardovala je skladište municije bosanskih Srba kod Pala. Srbi su odgovorili uzimanjem za taoce 377 pripadnika mirovnih snaga UN. Poslednji taoci pušteni su 18. juna.
2001. - Deset godina nakon raspada SFR Jugoslavije, predstavnici novonastalih država parafirali su u Beču Sporazum o podeli imovine bivše zajedničke zemlje.
2001. - Amerikanac Erik Vajhenmajer prva je slepa osoba koja je osvojila Mont Everst, na koji se popeo zajedno sa Šermanom Bulom, 64-godišnjim lekarom, koji je tako postao najstarija osoba koja je osvojila ovaj vrh.
2001. - Umro je kubanski fotograf Alberto Korda (72), požnat po svojim fotografijama južnoameričkog gerilskog vođe Ernesta "Če" Gevare.
2002. - Dogodila se avionska nesreća, avion kineske kompanije China Airlines na letu broj 611: Boeing 747-200 se raspao u vazduhu iznad tajvanskog moreuza ubivši pritom 225 ljudi.
2004. - Šef UNMIK-a Hari (Harri) Holkeri podneo je ostavku iz zdravstvenih razloga, tri meseca pre isteka mandata.
2004. - U poplavama koje su zahvatile Dominikansku Republiku i Haiti poginulo je najmanje 1.950 osoba, koje su većinom odnele bujice reka.

26. maj

604. - Umro je sveti Avgustin, prvi kenterberijski nadbiskup i osnivač hrišćanske crkve u Engleskoj. Papa Grgur I poslao ga je 596. sa 40 benediktinaca da utemelji hrišćanstvo i poveže Englesku s Rimom. Godine 597. osnovao je Kenterberijsku nadbiskupiju.
735. - Umro je engleski istoričar i kaluđer sveti Bid, autor prve istorije Engleske. Njegova "Crkvena istorija engleskog naroda", pisana na latinskom, najvažniji je izvor anglosaksonske istorije između prvog i šestog veka.
1421. - Umro je turski sultan Mehmed I, rodjen 1389. godine.
1521. - Rimsko-nemački car Karlo V, kao izvršilac papske ekskomunikacije, doneo je Vormski edikt, kojim su Martin Luter, osnivač protestantizma u Nemačkoj, i njegovi sledbenici prognani iz zemlje.
1670. - U Doveru, na engleskoj strani Lamanša, engleski kralj Čarls Drugi (Charles II) i francuski kralj Luj (Louis) XIV potpisali su 'Tajni doverski ugovor'.
1670. - U Doveru, na engleskoj strani Lamanša, engleski kralj Čarls Drugi (Charles II) i francuski kralj Luj (Louis) XIV potpisali su 'Tajni doverski ugovor'.
1799. - Rođen je u Moskvi Aleksander Sergejevič Puškin, ruski pisac, pesnik i dramaturg. Proslavio se delima 'Ruslan i Ljudmila', 'Boris Godunov', 'Jevgenije Onjegin', 'Pikaova dama', a napisao je i mnoga druga. Umro je 1837. godine.
1805. - Napoleon Bonaparte krunisan kao kralj Italije.
1879. - Ugovorom u Gandamaku, Rusija i Velika Britanija su stvorile Avganistan.
1889. - Pušten je u rad prvi lift za posetioce Ajfelove kule u Parizu.
1896. - Nikola II krunisan je kao Car Rusije.
1907. - Rođen je Džon Vejn (John Wayne), pod pravim imenom Marion Michael Morrison, američki filmski glumac koji se proslavio ulogama u 'vesternima', filmovima o američkom 'Divljem zapadu'. Pošeo je sa snimanjem filmova još 1930. godine u Holivudu. Umro je 1979. godine.
1912. - Rođen je mađarski političar Janoš Kadar, lider mađarskih komunista (1956-1988) i predsednik vlade 1956. nakon antisovjetskih demonstracija i oružane pobune u Mađarskoj koja je ugušena intervencijom sovjetskih trupa.
1923. - Prvi putje održano automobilsko takmičenje u izdržljivosti, pod imenom པ časa Le Mana' (24 Heures du Mans), u blizini francuskog grada Le Mana.
1924. - U SAD uvedeno ograničenje useljavanja stranih državljana, i zabranjeno useljavanje Japancima.
1926. - Rođen je Majls Dejvis (Miles Davis), američki džez trubač i kompozitor. Umro je 1991. godine.
1955. - Po prvi put posle zahlađenja političkih odnosa 1948. godine, u Beograd je doputoval sovjetska državna delegacija na čelu sa Nikitom Hruščovom, prvim sekretarom Centralnog komiteta Sovjetske komunističke partije. Posle sastanaka sa Titom, u obraćanju narodu preko radija, Hruščov se izvinuo za prekid odnosa medju dvema državama koji je nastao za vreme Staljina.
1963. - Osnovana je Organizacija afričkog jedinstva (O.A.J.)
1969. - Džon Lenon (John Lennon) i Joko Ono (Yoko Ono) počeli svoji drugu seansu 'U krevetu za mir', u hotelu 'Kraljica Elizabeta' u Montrealu u Kanadi.
1970. - Sovjetski putnički avion Tupoljev Tu-144 postao prvi putnićki avio koji je probio dvostruku brzinu zvuka, 'Mach 2'.
1972. - U Moskvi je potpisan prvi sporazum SSSR i SAD o ograničenju strategijskog nuklearnog naoružanja (SALT 1).
1976. - Umro je nemački filozof Martin Hajdeger, jedan od najuticajnijih filozofa 20. veka i jedan od petorice najuticajnijih u istoriji filozofije. Bio je profesor univerziteta u Frajburgu, jedno kratko vreme i rektor 1933. Glavna dela "Bivstvovanje i vreme", "Kant i problem metafizike", "Šta je metafizika", "Šta je to filozofija", "Obrat". "Prilozi filozofiji".
1983. - Zemljotres od 7.7 stepeni pogodio je Japan, a kao posledica je nastao 'cunami' talas koji je izazvao smrt najmanje 104 osobe, i hiljade povredjenih, kao i velika materijalna razaranja.
1986. - Usvojena je zastava Evropske zajednice.
1991. - Avion austrijske kompanije Lauda Air, na letu broj 004, eksplodirao je iznad Tailanda, a svih 223 putnika i članova posade su nastradali.
1991. - Prvi predsednički izbori posle odvajanja od Sovjetskog saveza, održani su u Gruziji.
1992. - Povodom raspada Sovjetskog saveza, Rusija i Ukrajine su donele odluku da podele Crnomorsku flotu.
1997. - Australijski premijer Džon Hauard (John Howard) izvinio se desetinama hiljada Aboridžina koji su u prošlosti, zbog sprovođenja politike asimilacije, na silu uzeti od svojih roditelja.
1998. - Uprkos protivljenju profesora i studenata, Skupština Srbije usvojila je Zakon o univerzitetu, kojim je Vlada Srbije ovlašćena da postavlja rektora, dekane, univerzitetske i fakultetske upravne i nadzorne odbore. Policija je brutalno rasterala studente i profesore koji su zbog toga protestovali ispred zgrade Skupštine. U naredne dve godine 180 profesora napustilo je Beogradski univerzitet.
2002. - Francusko-poljski režiser Roman Polanski osvojio je Zlatnu palmu na filmskom festivalu u Kanu za film "Pijanista".
2004. - List Njujork Tajms (The New York Times) priznao je novinarsku grešku u vezi objavljivanja navodnih podataka o gomilanju oružja za masovno uništavanje u Iraku. Ti članci su poslužili za pripremu i podgrevanje podrške američke javnosti za ubrzavanje ratne mašinerije koja se pripremala da napadne Irak.

27. maj

1358. - Hrvatsko-ugarski kralj Ludovik I uručio je gradu Dubrovniku Višegradsku povelju kojom je Dubrovačka komuna dobila samoupravu, uz obavezu plaćanja godišnjeg danka i pružanja pomorske pomoći novom gospodaru.
1564. - Umro je švajcarski teolog francuskog porekla Žan Kalvin (Jean Calvin), vođa frakcije protestantizma u Ženevi (kalvinizam), koja je imala brojne pristalice u evropskim zemljama, posebno u Francuskoj (hugenoti) i izazvala velike društvene potrese. Njegovo delo "Temelji hrišćanstva" postalo je priručnik protestantske teologije.
1679. - Engleski parlament usvojio je "Habeas Corpus Act", zakon koji štiti građane od nezakonitog hapšenja i utamničenja. Osnovni principi tog zakona ugrađeni su kasnije u ustav SAD.
1703. - Ruski car Petar Veliki osnovao je novu prestonicu Rusije na ušću reke Neve u Baltičko more, Sankt Peterburg (od 1924. Lenjingrad, od 1991. ponovo Sankt Peterburg). Glavni grad Rusije bio je do 1918.
1806. - Francuska vojska je ušla u Dubrovnik, čime je Dubrovačka Republika izgubila viševekovnu nezavisnost, mada je formalno ukinuta 31. januara 1908. kada je pripojena Kraljevini Italiji.
1840. - Umro je italijanski virtuoz na violini i kompozitor Nikolo Paganini (Niccolo Paganini), čijoj su veštini savremenici pridavali magične moći. Kao kompozitor proslavio se sa šest violinskih koncerata.
1860. - Đuzepe Garibaldi (Giuseppe), u pohodu za ujedinjenje Italije, zauzeo je Palermo na Siciliji.
1868. - U Mostaru je rođen srpski pesnik Aleksa Šantić, autor antologijskih pesama "Ostajte ovdje", "Emina", "Veče na školju". Pripadao je mostarskom krugu oko književnog lista "Zora", koji je pokrenuo sa Jovanom Dučićem i Svetozarom Ćorovićem.
1878. - Rođena je američka igračica irskog porekla Isidora Dankan (Isidore Duncan), začetnik modernog baletskog pravca u kojem dominira slobodni igrački pokret. Poznata je i po ljubavnoj romansi sa ruskim pesnikom Sergejom Jesenjinom.
1905. - U rusko-japanskom ratu, Ruska flota doživela je težak poraz u bici kod Cušime izgubivši 26 od 45 brodova.
1909. - Rođen je srpski istoričar umetnosti Svetozar Radojčić, profesor Filozofskog fakulteta u Skoplju i Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti ("Portreti srpskih vladara u srednjem veku", "Stare srpske minijature").
1910. - Umro je nemački bakteriolog Robert Koh (Koch), jedan od osnivača bakteriologije, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1905. Otkrio je 1882. bacil tuberkuloze (Kohov bacil), izolovao je i bacil antraksa i pronašao izazivača kolere.
1923. - Rođen je američki diplomata nemačkog porekla Hajnc Alfred Kisinger (Heinz, Kissinger), poznat kao Henri Kisindžer (Henry), jedna od vodećih ličnosti u posleratnoj američkoj diplomatiji. Bio je savetnik za nacionalnu bezbednost (1969-73), državni sekretar (1973-77), dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1973. Zaslužan je za otopljavanje odnosa SAD sa SSSR i Kinom i za uspeh mirovnih pregovora sa Vijetnamom.
1930. - I Indiji počeli široki talasi nereda povodom hapšenja Gandija.
1937. - U San Francisku je pušten u saobraćaj "Golden Gejt" (Golden Gate Bridge), jedan od najvećih mostova u svetu.
1940. - Počela evakuacija savezničkih trupa iz Dankirka, u Francuskoj.
1941. - Britanska mornarica, uz pomoć avijacije, potopila je u Drugom svetskom ratu nemački ratni brod "Bizmark". Poginulo je oko 2.300 ljudi.
1942. - U okupiranoj Čehoslovačkoj smrtno je ranjen šef Gestapoa Rajnhard Hajdrih (Reinhardt Heydrich). Njegova smrt 4. juna izazvala je talas represalija protiv stanovništva u Češkoj i Moravskoj.
1952. - Potpisan ugovor o odbrani evropske zajednice.
1960. - U Turskoj je vojnim udarom oborena vlada Adnana Menderesa. Vlast je preuzeo Komitet nacionalnog jedinstva sa generalom Kemalom Girselom na čelu.
1964. - Umro je indijski državnik Džavaharlal Nehru (Jawaharlal), prvi premijer nezavisne Indije i jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih zemalja.
1988. - Sirijske trupe ušle su u južna predgrađa Bejruta i okončale tronedeljene ulične borbe između rivalskih muslimanskih šiitskih milicija.
1990. - U Poljskoj održani prvi slobodni demokraski iybori posle više od 50 godina.
1992. - U redu za hleb u centru Sarajeva od eksplozije granate 16 osoba je poginulo, a 144 su ranjene. Evropska Zajednica uvela trgovinsku blokadu prema Srbiji.
1993. - U eksploziji automobila-bombe ispred galerije Ufici (Uffizzi) u Firenci petoro ljudi je poginulo, a kolekcija galerije ozbiljno je oštećena.
1997. - Šefovi diplomatija Hrvatske i SR Jugoslavije Mate Granić i Milan Milutinović potpisali su u Zagrebu konzularnu konvenciju kojom se uređuje status diplomatskih predstavništva.
1997. - NATO i Rusija potpisali su "Osnivački akt o međusobnoj saradnji", kojim je formiran zajednički Stalni savet NATO-Rusija za konsultacije o evropskoj bezbednosti.
1999. - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu optužio je predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića i još četvoricu najviših funkcionera Jugoslavije i Srbije za zločine protiv čovečnosti i ratne zločine počinjene na Kosovu.
2001. - U Japanu je održan prvi referendum na temu energetike. Stanovnici sela Kariva, u kome se nalazi najveća nuklearna elektrana na svetu, izjasnili su se protiv korišćenja recikliranog plutonijuma u njenim postrojenjima.
2003. - Predsednik Perua Alehandro (Alejandro) Toledo uveo je 30-dnevno vanredno stanje, zbog serije štrajkova i demonstracija širom zemlje, koje je pokrenuo sindikat učitelja štrajkom 12. maja.
2004. - Srpski biznismen Bogoljub Karić registrovao je u Beogradu stranku Pokret "Snaga Srbije" i postao njen predsednik.